Дереккөз: www.24.kz

Ғарыш әлемінің тарихы мен болашағы. Аспан кескіндері мен ғарыштағы станция жұмысы. Мұның бәрін ЭКСПО қалашығындағы «Нұр Әлем» павильонынан көруге болады. Ғимараттың 7-қабаты «Ғарыш энергиясы» тақырыбына арналыпты.

7-қабатқа көтерілген бойда ғарыш әлеміне еніп кеткендей боласыз. Мұндағы экспозициялардың барлығы зеңгір көктің ар жағын тылсым дүние туралы сыр шертеді. Мәселен планетарийда ғаламның эволюциясы бейнеленген.Ондағы материяның түзілуі, энергиясының шығарылуы, ғаламның кеңеюі, күн жүйесінің қалыптасуы ғажап көріністермен суреттелген. Халықаралық ғарыш станциясының жұмысы да келушілерді бей-жай қалдырмайтыны анық. Ол зертхана ретінде, сонымен қатар осы саланың технологиясын әзірлеумен айналысады.

Григорий Мун, ҚР Ұлттық инженерлік академиясының академигі:

– Бұл жерде барлығы жақсы ойластырылған. Тіпті әрбір тетігіне дейін. Мен өз басым тура космоста жүргендей болдым. Әрине мен бұл саладан хабарым болғандықтан бәрін мұқият қарап жүрмін. Ғарыш саласын зерттеушілердің тың жобалары баршылық. Ғарыш энергиясының мүмкіндіктері орасан зор екндігін атап өткім келеді.

Ғарышты зерттеу орталығы да тың жаңалықтарға толы.

Айналма дәлізбен жүріп өтіп, айдан бір шығуға болады. Қарлығаш Қайыпбекова, тілші:

– «Нұр Әлем» павильонында аспан кеңістігіне қатысты 4 экспозиция орналасқан. Бірі «Айда серуендеу» деп аталады. Мұнда ғарышкерлердің ғылыми зерттеу жұмыстарын қалай жүргізетіндігін көруге болады. Сондай-ақ келушілер ай бетінде жүретін машинаны, ғарышкердің киімдері мен басқа да дүниелерді көре алады.

Дәурен Жүрсін, «Нұр Әлем» павильонының стендисі:

– Туристер үшін бұл эспозицияның барлығы өте қызықты. Оның тарихы, оны қалай қолдануға болатындығы жайлы білгісі келеді. Біз олардың сұраған мәліметтерін айтып беріп жатырмыз. Экспозиция танымдық мақсатта болғандықтан оны білгісі келеді.

Шындығында, ғарыш энергиясының әлеуеті орасан. ЭКСПО көрмесі ғалымдардың  іс-тәжірибе алмасып, жаңа ғылыми жаңалықтардың ашылуына мүмкіндік бермек.

Авторлары: Қарлығаш Қайыпбекова, Асхат Қарақойшиев

Дереккөз: www.24.kz

Су, жылу үнемдейтін қондырғылар, баламалы электр қуатын өндіретін құрылғылар. Бүгін ашылған Финляндия ұлттық павильонында осындай жаңа технология жетістіктері жұртшылық назарына ұсынылды.

Алматылық Нұрбек Сайднасим Финляндия елінде инженер-энергетик мамандығы бойынша білім алып жатыр. Екі жылдың ішінде көп жайтқа қаныққаны байқалады. «Заманауи технологияны игеруде Финляндия көп елден озық», – дейді студент.

Нұрбек Сайднасим, Финляндия университетінің студенті:

– Финляндия энергиясы соншама дамыған. Олар қоқыстың 90 пайызын жаңадан өңдеп, олардан энергия шығарады. «Ақылды қала» секторындағы ең мықты экспонат Финляндияның жылу алмастырғыш болып саналады. Жылу алмастырғыштың ерекшелігі – ол тек қана 1 кВт/сағат электр энергиясынан 5 кВт/сағат жылу энергиясын өндіре алады.

Финдер «Әлемдегі ең «жасыл ел» – біздің мемлекет» деп мақтанышпен айтады. Ел аумағының 70 пайызын орман алқаптары алып жатыр. Павильонды да қарағайдан салып, ауа тазартатын табиғи мүкпен қаптауы «жасыл экономикаға» жақын екендіктерін білдірсе керек.

Севери Кейнала, Финляндия павильонының Ұлттық комиссары:

– Павильонның архитектурасы табиғи заттардан жасалған. Бұл жерде 90 градуспен өлшенетін бұрыштар жоқ, яғни бәрі табиғаттағы секілді қалыпқа бағынбайды. Мұндағы 4 бөліктің барлығы да энергиямен байланысты. Мысалы, біз оқу-білімді адамдар үшін таза әрі сарқылмайтын энергия деп білеміз.

Көрмеге келгендердің көңілін көтеру үшін фин музыканттары көпшілік алдында өз өнерлерін көрсетті. Ал өнертапқыштыққа, техникаға жаны жақындары технологиялық жабдықтарды аралап көрді.

Юрий Белкин, Мәскеулік турист:

– Мұнда баламалы энергетика, жаңа технология кең көлемде көрсетілген. Мен сияқты мамандар бұл жерден өздеріне қажет, пайдалы дүниелерді таба алады.

Ал финляндиялық делегация өкілдері, қазақстандық әріптестерімен іскерлік байланыс орнатуға мүдделі екендіктерін білдірді.

Авторлары: Мағауия Қалиев, Ерзат Зайытхан

Дереккөз: www.24.kz

Өткен ғасырларда теңізшілер бір құрлықтан екінші құрлыққа жету үшін жел энергиясын пайдаланған. Бұл осы баламалы қуат көзі тарихының жүздеген жылдар бұрын бастау алғанын көрсетеді.

1970 жылғы мұнай дағдарысынан кейін жел күшінен қуат алатын өнертабыстар нарыққа ене бастады. Баламалы қуат көздерінің осы және өзге де түрлері ЭКСПО қалашығындағы «Нұр әлем» павильонында кеңінен таныстырылады.

Жел, от, су, жер. Бұл – табиғаттың адамзат игілігі жолындағы теңдесіз сыйы. 19 ғасырдың басында жасанды қозғалтқыштардың көлеңкесінде қалған мұндай энергия түрлері бүгінде қайта жаңғырып келеді. ЭКСПО халықаралық көрмесіне келушілер баламалы қуат көзінің осы түрлерімен етене танысты. «Нұр әлем» ұлттық павильонындағы 5-қабат жел энергетикасындағы бірқатар тың жобаларға арналды. Солардың қатарында мына бір испандық өнертабыс бар.

Мақсұт Қайырғазин, стендші:

-Бұл цилиндр пішінді өнертабыс Испанияда ойлап табылды. Оның тыныш жұмыс жасауы жел диірмендерінен басты артықшылығы болып саналады. Айналадағы жануарлар мен құстарды еш үркітпейді. Екіншіден, экологиялық таза және көлемі де шағын. Қалыпты қуат өндіруі үшін жылдамдығы секундына 1 метр жел болса жеткілікті. Үстіңгі бөлігі жылжымалы, сәйкесінше жел ескенде аздап шайқалып, пайда болған вибрацияны генераторға жібереді. Ал генератор электр қуатын өндіреді. Бұны шағын үйге таптырмас қуат көзі десек те болады.

Желден қуат алатын белгілі көліктерге желкенді кеме, аэроплан, әуе шары мен дирижабль секілді техникалар жатқызылатыны белгілі. Көрмеде шығыс пен батыс ғалымдарының әр ғасырда ойлап тапқан басқа да өнертабыстары туралы деректер ұсынылды. Ал алып экран арқылы павильон қонақтары табиғат аясын тамашалап, желдің түр-түрін тамашалап қана қоймай, оны тұла бойымен сезініп көрді.

Мирлан Алтынбек, тілші:

-Көрмеге келушілерді, әсіресе балаларды ерекше қызықтырғаны мына мен кірейін деп тұрған бөлме. Бұл бөлменің атауы – аэродинамикалық құбыр. Бұл жерде Бофорт шкаласын, яғни жел жылдамдығын сезуге болады. Мысалы, мына 3 деп тұрған жерде баяу самал жел. Оның жылдамдығы сағатына шамамен 20 шақырымды құрайды. Ал келесі мына жерде жел екпіні 40 шақырымға жетеді. Ал мына 7 саны көрсетілген жерде қатты жел. Оның жылдамдығы сағатына 50-60 шақырымды құрайды.

Жел – ежелгі халықтардың аңыз-ертегілерінде жиі кездесетін құбылмалы кейіпкер. Бірде ол – тұнық самал, енді бірде ашулы дауыл мен құйын. ЭКСПО қонақтары көне елдердің жел туралы мифологиясын естеріне түсіріп, мынадай интерактивті глобустар арқылы желдің қалай пайда болатынын білді. Сонымен қатар виртуалды торнадо генераторын іске қосып, уақыттарын қызықты өткізді.

Дереккөз: www.24.kz

ЕХРО 2017 халықаралық мамандандырылған көрмесі жетістіктерді паш ету алаңы секілді. Өнертапқыштар озық жобаларын жұрт назарына ұсынып, тіпті келісім-шарт жасасуға ұмтылып жүр. Біз көрермен назарына үздік тәжірибелер аймағынан материалдар ұсынуды бастаймыз. Бүгін био деп аталатын тәжірибемен таныс болыңыздар.

Біреу білер, біреу білмес. ЕХРО алаңында үздік тәжірибелер аймағы орналасқан. Онда жиырмадан астам таңдаулы жоба келушілер назарына ұсынылды. Біздер бүгін өсімдіктен қуат өндіруді ойлаған барселоналық талаптылардаң еңбегімен танысуды жөн көрдік.  Олар өсімдік жерден құнар алып ғана қоймай, күн сәулесімен қоректенетінін алға тартып, әлгі қуатты қайта өндіріп алудың жолын іздепті.

Динара Қанатқызы, көрме таныстырушысы:  

– Біз білеміз күн шөптерге түскенде ол оның тамырларына енеді және сонда электрон болып қалады. Бұл электрондар бактериямен араласады да бізге энергия береді, бұл технологияда тамырлардың астарында осындай панель болады. осы панельдер энергияны өзінде ұстайды да керек кезінде біз сол энергияны пайдалана аламыз. Мысалы, көріп тұрғаныңыздар осы энергия мында сақталған және де батырманы басқанда біз көре аламыз осы энергиядан қуат алған.

Динара Қанатқызы өндірілген энергия ұялы телефондарды қуаттауға жететінін айтады. Құтыдағы өсімдіктердің әрқайсысынан қуаттануға да мүмкіндік бар көрінеді.

Динара Қанатқызы, көрме таныстырушысы:

– Көріп тұрғанымыздай, тамырлардың астында орналасқан және осы тамырлардың астында тұрады да энергияны өзіне сіңіреді. 

Табиғатта тылсым көп дейміз. Өзге түсініктерді ірке тұрып, мына бір қағидаға мән берейікші. “Қуат жоғалмайды. Жойылып кетуі мүмкін емес. Екінші бір түрде көрініс береді”,- дейді, ақтөбелік агроном Жарасқан Елеусізов. Жарасқан Елеусізов, агроном: – Күн түседі. Мынау жапыраққа түседі. Хлорофил арқылы выработка жасайды. Жерге анау ол арқылы энергия пайда болады. Сол арқылы. Балалар соны көрсеткісі келіп отырған щығар. Энергия ол жоғалмайды. Келген сәуле кетпейді де қайтып келеді.

Авторлары: Амангелді Сейтханов, Бақтияр Рзаев

Дереккөз: www.24.kz

Биыл Шығыс Қазақстандағы орман алқаптарына 2 миллионнан аса көшет отырғызылды. Табиғаты көркем, бірақ экологиялық ахуалы көңіл көншітпейтін Өскеменде көгалдандыру жұмыстары әлі де жүріп жатыр. Сонымен қатар облыс орталығында «Халық орманы» атты акция өтті. Осымен екінші рет ұйымдастырылған шара  аясында «Қазақстан» тауының баурайына 2 мыңдай көшет егілді.

Өскемен қаласын қоршап тұрған биік таулардың бауырайында халықтың қарасы көп. Барлығының көздеген мақсатты бір. Әсем қала Өскеменнің көркіне көрік қосып, көгалдандыру. Кішкентай Нұрай да отбасымен ағаш отырғызуға келіпті. Акция туралы газеттегі хабарландырудан оқыған олар бірден пайдалы іске ат салысуға кіріскен.

Нұрай Нұрланқызы, оқушы:

– Мен мұнда отбасыммен бірге ағаш өсіруге келдім. Тауымыз әдемі болсын. Мен қазір кішкентаймын. Мен кішкентай ағаштарды отырғызамын. Олар адамдар сияқты өседі. Мен өскенде олар үлкен болады. Ағаштар өте күшті.

«Халық орманы» акциясына терек пен қайың ағаштары таңдап алынған. Теректің өзі «қазақстандық» деп аталады. Ал олардың өркен жаюына заманауи гидрогель ықпал етеді. Оның тиімділігін уақыт дәлелдеген. Демек, «Қазақстан» тауының баурайына отырғызылған 2000-ға жуық ағаштың саясында демалатын күн де алыс емес.

Құралай Сахариева, ғылыми зертхана маманы:

– Суды тазалауға болады, топырақты тазалауға болады. Ал, ауаны жасыл жапырақтың көмегімен оттегін көбейткенде ғана, басқа оны тазартудың жолы жоқ. Сондықтан, бүгін жасап жатқан шара өте орнымен және дер кезінде жасалып жатыр деп ойлаймын.

«Атадан мал қалғанша, тал қалсын» дейді қазақ. Биыл өңірде 90 мың көшет облыстық табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы тарапынан тегін таратылды. Әр ауданда көгалдандыру шаралары жүйелі жүргізіліп келеді.

Дереккөз: www.kazinform.kz

АСТАНА. ҚазАқпарат – 12-15 маусым аралығында ЮНЕСКО-ның Париждегі штаб-пәтерінде «Адам және биосфера» бағдарламасы халықаралық үйлестіру кеңесінің кезекті сессиясы өтіп, онда ЮНЕСКО-ның дүниежүзілік тізіміне  23 жаңа биосфералық қорықты енгізу туралы шешім қабылданды, деп хабарлайды БҰҰ Жаңалықтар орталығы.

ЮНЕСКО-ның желісін толықтырған нысандар қатарында Қазақстандағы «Алтынемел» мемлекеттік ұлттық саябағы мен Қаратау биосфералық қорығы, Ресей мен Қазақстандағы «Үлкен Алтай» биосфералық қорығы, сондай-ақ Ресейдің «Хакасский», «Кизлярский залив» және «Метсола» қорықтары бар.

Айта кетейік, «Үлкен Алтай» биосфералық қорығына Ресей Федерациясындағы Катун биосфералық қорығы мен Қазақстандағы Қатонқарағай биосфералық қорығы жатады. «Үлкен Алтай» қорығының жалпы аумағы 1,5 млн гектардан асады.

Биосфералық қорықтар – биоәртүрлілікті зерттеуге арналған «тірі зертханалар» мен табиғи ресурстарды кешенді басқару үшін түрлі тәсілдемелерді сынау алаңы саналатын аймақ.

Қазіргі таңда дүниежүзілік биосфералық қорықтар желісінде 120 елде орналасқан 700 нысан бар.

Дереккөз: www.24.kz

Ақтөбеде жаңа 34 саябақ пен гүлзарлар құрылысы басталып кетті.

Абай даңғылын қайта абаттандыру жұмыстары жүріп жатыр. Жаяу жүргінші жолы мен көгалды суару жүйесі жаңартылмақ. Бұған жергілікті бюджеттен 130 млн теңге бөлінген. Даңғылдың жаңа жоспарына сай балалардың ойын және спорттық алаңдары салынады. Қураған ағаштар кесіліп, орнына 320 түп көшет отырғызылады. Ал саябақтың ортасында раушан гүлдері егілген гүлзар орналасады. Жалпы биыл қала бойынша 200 мың шаршы метр жерді көгалдандыру жоспарланған.

Хасен Юсупов, қалалық ТКШ бөлімінің сектор меңгерушісі:

– Өскен үлкен ағаштар егіліп жатыр. Соның ішінде қылқан жапырақты және жай жапырақты ағаштар отырғызылды. Гүлзарларға жоспар бойынша көпжылдық гүлдерді отырғызайық деп отырмыз. Жылда егілмейтін болған соң жұмсалатын қаражаттың көлемі де азаяды.