Дереккөз: www.24.kz

Арал теңізінің қарақалпақтар тұратын аумағындағы ахуал қандай?

Өзбекстан Арал теңізі мен оның аймағындағы ахуалды жақсарту мақсатында күні бүгінге дейін 230-дан астам бағдарлама қабылдапты.

Кешенді жобалардың жалпы қаржы көлемі 2 миллиард АҚШ долларынан асып жығылады. Оның 40 пайызын яғни 8 триллион сум қазынадан жұмсалған. Қосымша донорлық көмек көрсетілген. Соның негізінде теңізге жақын орналасқан елді мекендерге инфрақұрылым тартылып, ауылдағы медициналық мекемелерге қажетті құралдар сатып алынған. Экологтардың келтірген мәліметіне жүгінсек, климаттың өзгеруінен теңіз ұлтанындағы қалған судың өзі тез тартылып, жаңа құм аралдар пайда болған. Соның салдарынан Арал аумағынан жылына 100 мың тонна тозаң ауаға көтеріліп ұшады екен. Амудариядан  ағып келген суды барынша үнемдеу мақсатында арнайы бөгеттер мен су қоймаларын салу жұмыстары қарқынды жалғасуда. Бұл өзен суын Аралдың құмына сіңіп кетпей сақтап қалуға көмектеседі. Оған қоса балық және мал шаруашылығын дамытуға болады екен.

Вадим Соколов, халықаралық Аралды құтқару қорының өзбекстандық агенттігінің басшысы:

– Су қоймасының негізгі бөлігі Әмударияның теңізге құятын тұсында орналасқан. Өзен осы жерге келгенде екіге айрылады. Тиімді болған соң қойма осы жерге салынған. Әмудариямен ағып келген суды жинап, сол арқылы өзге көлдерге жіберіп отыруға болады. Атап айтқанда Мойнақ қоймасы 15 жыл бұрын қордың қолдауымен салынды. Оған су тұрақты жетпейді. Балықшы қоймасы тағы бар. Су көп болған жылдары құрылыс бітпегендіктен су теңіз ұлтанына ағып үлкен жарлар пайда болды. Теңіз ұлтанына ағып жатқан су тек залалын тигізеді. Қосымша тұздықтар пайда болады. Сосын желмен өзімізге ұшып келеді. Сондықтан суды осында қоймада сақтауымыз қажет.

Дереккөз: www.24.kz

Гидроакустикалық қондырғы САРАТС жобасы аясында салынған 17 шақырымдық 9 өткізгіштен су маржанының өлі теңізге кетіп қалуына кедергі болады.

Жалпы бүгінде Арал балықшылары жылына жеті мың тоннадай балық аулап, оның екі мың тоннасын экспорттайды.

Қазірде айдын 18 аумаққа бөлініп, табиғат пайдаланушыларға бөлініп берілген. Арал ауданында жылдық қуаттылығы он тоғыз мың тонна балық өңдеуге қауқарлы жеті кәсіпорын бар. Зауыттар Қытай мен ТМД елдерінен бөлек Еуропаға су маржанын саудалайды. Теңізге жылына он бес миллион дана шабақ жіберіледі. Бірақ Көкарал бөгеті арқылы мол сумен бірге балық ұлы теңізге қарай кетіп жатыр. Осы ретте Аралды құтқару қоры арқылы гидроакустикалық қондырғы орнатылмақ.

Тынысбек Барақбаев, «Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» Арал бөлімшесінің директоры:

– Егер осы жобаны жылдың аяғына дейін бітіретін болсақ, келер жылдан бастап, балық құтқару гидроқұрылғысы тұратын болады. Яғни гидроакустика дегеніміз балықтың сенсорлық органдарына әсерін тигізеді. Әсерін тигізгенде тек үркіту ғана. Басқалай еш зиянын келтірмейді. Ол тек қана төменгі жиілікте балықтардың үлкен-кішісін үркіту арқылы біз ол жерге жақындатпаймыз.

Ауданда теңізден бөлек жиырма көл бар. Олардан да балықтың он төрт түрі ауланады. Тәжірибелі балықшылар мен сала мамандары енді су маржаны қорын молайту үшін көлдер жүйесін әлі де жетілдіре түсу керектігін айтады.

Құдайберген Саржанов, сала ардагері:

– Ақбасты мен Құландының ортасында өзек бар. Сол жерге шлюз қойып, соған шейін су деңгейі көтерілсе, артық су үлкен теңізге кетпей, өзек арқылы Тұщыбас деген жерге барады. Тұщыбасты толтырып алсақ, Қамбаш көлінен кем болмайды. Қазір лимит бойынша Қамбаш көлінде 400-300 тоннадай балық беріп отыр. Ал мынадан жылына мың тонна балық аулауға болады. 

Жалпы 2000 жылдан бері Аралдан балық аулау көлемі жиырма есеге өсті. Қазіргі таңда 31 бригада құрылып, мыңға жуық балықшы өз нәпақасын теңізден теріп жүр.

Авторлары: Қамбар Бекенов, Қанат Еңсебаев, Руслан Айтмамбетов

Дереккөз: www.24.kz

Осы айда Атырау облысының Құрманғазы ауданындағы 10 елді мекен көгілдір отынмен қамтамасыз етіледі, деп хабарлайды «Хабар 24»

365 шақырымды құрайтын газ құбыры желісі аяқталуға жақын. Ресеймен шекаралас орналасқан Азғыр өңірінің тұрғындары бұл жаңалықты ондаған жылдар бойы күткен болатын. Аймаққа іс-сапармен барған Мәжіліс депутаттары да газ тарту және оның жұмыс барысымен танысты. Сонымен қатар шекара маңындағы ауылдар бос қалмас үшін атқарылатын жобалар және әлеуметтік көмек, көп балалы, аз қамтылған отбасыларды қолдау және жалақыны көбейту шараларымен де көпшілікті таныстырды. Бұл аймақтағы 10 елді мекенде 8 мыңнан астам тұрғын бар.

Бақтықожа Ізмұхамбетов, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:

– Үлкен жұмыс сәтті аяқталғалы жатыр. Егер кемшіліктер болмаса, мамыр айының аяғына дейін іске қосылуы тиіс.

Дереккөз: www.24.kz

4-5 шілдеде Бурабай курорт аймағында «Solar Fest Qazaqstan» іскерлік фестивалі өтеді.

Бұл шараға баламалы энергия көздері саласын дамытуға мүдделі барлық компаниялар мен инвесторлар қатысады деп күтілуде. Бұл туралы энергетика министрлігінің өкілдері мәлімдеді. Олар келтірген ресми деректерге сүйенсек, былтыр Қазақстанда жалпы көлемі 1,35 млрд кВт «жасыл энергия» өндірілген. Сондай-ақ осы секторға 283 млрд доллар инвестиция салынған. Нәтижесінде биыл жыл басынан бері баламалы энергия көзін өндіретін 7 нысан салынды. Жалпы республика бойынша күннен және желден тоқ өндіруге қауқарлы 70-тен астам станция бар. Айта кетейік, елімізде баламалы энергия көздері саласын дамыту жұмыстары 2009 жылдан бастап кезең-кезеңімен жүріп жатыр.

Абай Құланбай, ҚР ЭМ ЖЭК Департаментінің басқарма басшысы:

– Жаңартылатын энергия көздері соңғы 10 жылда жалпы 8 есеге ұлғайды. Кезінде 2009 жылы 140 мВт болатын сегіз ғана су электр станциялары болатын болса, қазіргі таңда жалпы қуаты 680 мВт 72 ірі нысандарымыз бар. Кезінде тек қана су электр станциясы болатын болса, қазірде су электр станцияларын күн электр станциялары басып озды. Жалпы қуаты 250 мВт-қа жетті. Бұл 72 объектімен жылына 1,3 млрд кв/сағатты құрайды. Бұл Қызылорда облысының 1 жылдық тұтынған энергиясына тең.

Дереккөз: www.24.kz

Қазақстан халқы бірлігі күні мерекесіне орай Ботаникалық бақта алма ағаштары отырғызылды, деп хабарлайды Елорда Инфо.

Қазақстан халқы Ассамблеясының ұйымдастыруымен өткен шараға Премьер-Министр Асқар Мамин мен елорда әкімі Бақыт Сұлтанов қатысты. Жас көшеттерді отырғызған этномәдени орталықтарының белсенділері өздері еккен алма ағаштарының тұсына естелік ретінде бірлестіктің атын жазып қойды.

Жалпы, шара барысында Ботаникалық бақтың Қабанбай батыр даңғылы жағындағы кіре беріс қақпасының алдына Атыраудан әкелінген 800 түп алма ағашы отырғызылды. Оның 700 түбі бұрыннан белгілі сұрыптар болса, қалған 100 түп – жаңа сұрып.

Дереккөз: www.24.kz

Орал қаласында «Экосақшы» қоғамдық бақылау акциясы басталды, деп хабарлайды «Хабар 24».

Қаладағы тазалықтың сақталуына енді ерікті жастар да атсалыспақ. Қазір бірнеше топқа бөлінген еріктілер қаланың әр бөлігін бақылауға алды. Олар қоқысты тиісті орнына тастамаған тұрғындарды жасырын камераға түсіріп, әлеуметтік желілерге салмақ ниетте. «Мақсат – тұрғындардың экологиялық мәдениетін арттырып, қоқысты кез келген жерге тастауға болмайтынын ескерту», – дейді тазалық сақшылары.

Назерке Құрамысова, «Орал жастары» еріктілер қозғалысының мүшесі:

– Акцияның нәтижесінде кейбір қала тұрғындары қоқыс, тұрмыстық қаладықтарды немесе құрылыс материалдарының қалдықтарын қоқыс жәшігіне емес, оның жанына тастап кететіндігі анықталды. Мұндай жағдайларға қала тұрғындарын бей-жай қарамай бірге атсалысып, қала тазалығы үшін бірге күресуге шақырамыз.

Дереккөз: www.24.kz

Қарағанды облысының Гүлшат елді мекені маңында қуаты 40 мегаваттық күн электр станциясы іске қосылды, деп хабарлайды «Хабар 24».

Мамандардың айтуынша, бұл Балқаш секілді 5 бірдей қаланы тоқ көзімен қамтуға жеткілікті. Алып нысан шетелдік инвесторлардың қаржысына салынған. Жоба құны – 46 миллион доллар.

Күн электр станциясының аумағы 100 гектарды алып жатыр. Құрылыс жұмыстары небәрі 8 айда аяқталған. Жобаны жүзеге асыруға 46 миллион доллар қаржы жұмсалыпты. Мамандар нысанды салмас бұрын бұл жердің климатын әбден зерттеген.

Нұрлан Қапенов, жоба жетекшісі:

– Баламалы қуат көзін көптеп өндіру үшін тек қана күн сәулесінің болуы жеткіліксіз. Ауа қысымы, ылғалдылық, барлығы да сәйкес келуі керек. Ал Гүлшат елді мекенінің климаты еліміз бойынша ең қолайлысы болып тұр. Сондықтан таңдау осы жерге түсті.

Қарағанды өңірі баламалы электр қуатын өндіруден еліміз бойынша көш бастап тұр. Бұл – кенді өңірде ашылған екінші нысан. Ал жазда 50 мегаваттық тағы бір күн станциясы іске қосылмақ.

Мұндағы 123 мыңнан астам күн панелі жылына 58 миллион киловатт тоқ береді. Ал жылу энергия орталықтары дәл осындай көлемде электр қуатын өндіретін болса, қоршаған ортаға шамамен 80 мың тонна газ тарайды екен. Демек бұл – экологиялық жағынан аса тиімді жоба.

Сұңғат Есімханов, ҚР Энергетика министрінің орынбасары:

– Жылдың аяғына дейін Қазақстан бойынша 85 нысан болады, ал 2020 жылы ол 95-100-ге жетеді де, 3 пайыздық көрсеткішке жетеміз деп ойлаймын.

Ал 2030 жылға дейін елімізде өндірілетін баламалы тоқ көзінің үлесін 10 процентке жеткізу жоспарда. Айта кету керек, бұл күн панельдерінің кепілдік мерзімі – 25 жыл.

Авторлары: Ардақ Асылханұлы, Василий Савкин

Дереккөз: www.24.kz

Павлодардың студенттері судан отын алу тәжірибесін жасап жатыр, деп хабарлайды «Хабар 24».

Олар ауаны сутектен ажыратқанда, газ тектес заттың түзілетінін анықтаған. Жас өнертапқыштар қазір арнайы құрылғыны сынақтан өткізу үстінде. Ол сутекті мейлінше көп алуға мүмкіндік береді. Құрылғының өзі күннің қуатымен жұмыс істейді. Келешекте студенттер сутекпен жұмыс істейтін көліктің қозғалтқышын ойлап таппақ. Мемлекеттік университеттің қабырғасында жүзеге асып жатқан үш ғылыми жобаның бірі – бұл. Бастамашыл жастар атмосферадағы ауаны тіршілік нәріне айналдырып, қар суынан таза ауызсу және сутектен қуат көздерін өндіру жобасын жетілдірмек. Автокөліктерді арзан әрі баламалы отын түрлерімен қамтамасыз ету – үлкен жобаның бастамасы.

Вячеслав Монахов, өнертапқыш:

– Біздің мақсатымыз – сутекпен жүру. Мәселен кәдімгі суды алу керек. Кешкілікте  ауадан алынған  конденсаттан су жиналып ол  бакқа құйылады. Менің ойымша, бұл – қол жеткізуге болатын тәжірибе.

Дереккөз: www.24.kz

Маңғыстау облысында халықаралық Қызыл кітапқа енген жабайы құстар табиғатқа жіберілді.

Абу-Даби тәлімбақтарында өсірілген 600 дуадақ Қазақстанға ұшақпен жеткізілді. Аталған шара екі ел арасындағы үкіметаралық келісім аясында жүзеге асып отыр. «Мақсат – сирек кездесетін дала құстарының популяциясын сақтау», – дейді орман және аң шаруашылығы инспекциясының мамандары.

Бір жылдық қанаттылар «Кендірлі-Қаясан қорық аймағында» ұшырылды. Оларға қозғалысы туралы ақпарат беретін спутниктік қондырғылар кигізілді. Бұл дуадақтардың қайда жүргенін бақылауға мүмкіндік береді. Босатылған дуадақтар еліміздің табиғи жағдайларына бейімделгенше қорық қызметкерлерінің жіті қадағалауында болады.

Қазақстанда қолда өсірілген құстарды табиғи ортаға шығару 2009 жылдан бері жүргізіліп келеді.

Эрик Леньюс, эколог (Біріккен Араб Әмірлігі):

– Дуадақ құстарының қоршаған ортаға пайдасы өте зор. Былтыр мамыр айында осы өлкеге 500 құс әкеп, ұшырғанбыз. Биыл оның саны тағы 100-ге көбейді. Қазақстан жыл құсы – дуадақтың табиғи мекендейтін жері. Алдағы айда бұл құстар жұмыртқа басып, көбейеді. Күзге қарай қоныс аударады.