Дереккөз: 24.kz

Батыс Қазақстан облысындағы Шаған өзенін тазарту жұмыстары басталды.  Орал өзенінен келетін су осы 47 шақырымдық  канал арқылы Орал-Көшім сумен жабдықтау жүйесіне келіп құяды.

Биылғы жылы Орал суының аз болуына байланысты жүйеге келетін судың ағымы секундына 30 текше метрден 5-ке дейін төмендеді. Сол себепті суды сілтіден, құмнан және батпақтан тазарту үшін көп функционалды құрылғы іске қосылды. Сондай ақ жарты ғасыр бұрын салынған ескі көпір де жөнделеді. Орал-Көшім жүйесі 3 миллион гектар жайылымды суаруды қамтамасыз етіп отыр. Өңір тұрғындарының айтуынша, Орал өзеніндегі судың төмендеуі осыдан 50 жыл бұрын болған екен.

Шынболат Ермағамбетов, «ҚАЗСУШАР» РММК ОФ Бас гидротехнигі:

– Негізгі мақсатымыз мына осы арнаның бойындағы батып кеткен көпірлерді, құлаған ағаштарды арнадан шығару. Бұрынғы қалқымалы көпір, 30-40 жыл болған болар батып кеткеніне, соны шығарып жатырмыз. Айта кететін жағдай бұл арна соңғы 30-35 жыл тазалнған жоқ.

Ринат Шауенов, табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасының басшысы:

– Мына Жайық өзеннен төменге біздің магистралдық каналдарымыз бар ғой, 6-7 ауданды сумен қамтамасыз етіп отырмыз. Ең маңызды осы проток Шаған деп айтамыз 47 шақырым каналымыз бар, основной артерия деп айтқандай, осы жердің бастамасын тазарту жұмысын жүргізіп жатырмыз. Суды біздер 4 кубтан 14-15 кубқа дейін мүмкімшілік жасаймыз, сонда маны бүткіл су Жайықтан келген төмендегі каналдарымызға толықтай жетеді.

Дереккөз: 24.kz

БҚО ЖАСЫЛ ЕЛ СТУДЕНТТЕР ЖАСТАР СОНДАЙ-АҚ… БҚО-да балалар мінген қайықты жел айдап әкетті БҚО-да дауылдан мектептің шатыры ұшып кетті БҚО-да көлеңкелі айналымдағы 10 млрд теңге анықталды Грузиялық студенттерге жұмыс табу қиын Әзербайжанда күндізгі бөлімде оқитын студенттердің жұмыс істеуіне рұқсат жоқ БҚО-да мыңнан астам жас «Жасыл ел» арқылы жұмыс тапты 07:36, 10.07.2019 60 UPD: 14:48, 10.07.2019 Батыс Қазақстан облысында биыл 1175 бозбала мен бойжеткен «Жасыл ел» жасағына жұмысқа орналасты, деп хабарлайды «Хабар 24» тілшісі.

Бұл жалпы ниет еткендердің бестен бір бөлігі ғана. Жастар жаз мезгілінде нәпақа тауып қана қоймай, өңірдің тазалығына үлес қосуға асық.

Орал орман шаруашылығында жастар үшін жұмыс жеткілікті. Жасыл желекті суарып, түрлі құрт-құмырсқадан сақтаумен қатар жаңа көшеттерге орын даярлау керек. Бұл жұмысқа негізінен студенттер жұмылдырылған. Арасында мектептің жоғары сынып оқушылары да бар.

Нұртілек Ғалиуллин, «Жасыл ел» жасағының командирі:

– Әуелі ағаштардың түбін қопсытып, ондағы арам шөптерден тазартамыз, барлығын суарып және жаңа ағаш түрлерін егетін боламыз. «Жасыл елдің» жастарға беретіні өте көп. Мысалы, еңбекке деген құлшыныстарын арттырады, жұмысқа деген ерік-жігерлерін арттырады.

Ауа райының ыстық болуына байланысты арнайы киім үлгісі де жеңіл матадан тігілген. «Жасыл елдің» эмблемасымен қатар тігіншілер Жастар жылының таңбасын да орналастырған. Жұмысшы жастардың арнайы киімі жергілікті фабрикада тігіледі. Мемлекеттік тапсырысты алған кәсіпорын негізінен мүмкіндігі шектеулі жандарды жұмыспен қамтып отыр.

Берік Әбілқасов, тігін фабрикасының директоры:

– «Жасыл елден» студенттік отрядқа тапсырыс алып жатырмыз. Осындай тапсырыстар көп болғанын қалаймын, себебі, мүгедектер жұмыс істейді.

«Жасыл ел» жасағы сарбаздарының жалақысы 70 мың теңге төңірегінде. Сондықтан жаз мезгілінде жұмыс істеп, нәпақа табамын деушілер саны көп. Мәселен, тек биылдың өзінде 1175 орынға 5 мыңнан астам адам өтініш берген.

Аслан Тапишев, облыстық «Жасыл ел» штабының жетекшісі:

– Қаражат көлемі көбейсе, «Жасыл ел» бағдарламасында жазғы мезгілде өздерінің уақыттарын тиімді пайдаланып жұмыс істесе, 1175 емес, 2000-2500 сарбаз жас бұл жұмысқа тартылса жақсы болар еді. 

Жастар жасағының өңірлік штаб өкілдері көп балалы үйдің өрендерін «Жасыл ел» қатарына алудың арнайы тетігін жасау қажет дейді. Бұл әлеуметтік әлсіз топты қолдап қана қоймай, өскелең ұрпақты еңбекке баулудың таптырмас жолы болмақ.

Авторлары: Мансұр Есқожин, Ботагоз Базарбаева, Болат Жарылғасов

Дереккөз: 24.kz

«Сарыарқа» магистральды газ құбырының құрылысына Чехияның әйгілі компаниясы қатысады, деп хабарлайды «Хабар 24».

Көгілдір отынды елді мекендерге тарату үшін көптеген қосалқы бөлшектер керек. Ал бұл салада Қазақстанның тәжірибесі аздау. Енді чех технологиясы бойынша бұл құрылғылар отандық кәсіпорындарда жасалады. Қарағандыдағы кәсіпкерлер палатасында өткен кездесуде тараптар жұмыс жоспарын пысықтады.

Айта кетейік, «Қызылорда – Жезқазған – Қарағанды – Теміртау – Астана» бағыты бойынша салынатын «Сарыарқа» магистральды газ құбыры болашақта 3 миллион тұрғынды көгілдір отынмен қамтамасыз етеді. Оның 820 шақырымы Қарағанды облысы арқылы өтеді. Өңірдегі 5 ірі қала мен 119 елді мекенге газ тартылады.

Генадий Копьяк, Кәсіпкерлер палатасы жанындағы машинақұрылысы комитетінің төрағасы:

– Дәл қазіргі уақытта Қазақстанда өндірілмейтін қосалқы бөлшектердің сызбаларын, жасалу технологиясын чехтардан алмақпыз. Қысым датчигі, газ есептегіш секілді көптеген қондырғыларды өзімізде өндірсек, бағасы да анағұрлым арзанға түседі. Бұл бағытта жұмыс істейтін мамандарды оқуға жіберіп, біліктілігін жетілдіруіміз керек.

Дереккөз: www.24.kz

Биыл Семей ядролық сынақ полигонының жабылғанына 28 жыл толады. Қазақ жері 40 жыл бойы жаппай қырып жою қаруының азабын тартты.

Егер Тұңғыш Президент – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев ерік-жігер танытпағанда тағы қанша атом бомбасы жарылып, қанша адам ауыр дертке шалдығатынын болжаудың өзі қиын еді. 
1949 жыл. 29 тамыз. Ұйқыдан енді тұра бастаған халық гүрс еткен ауыр соққыны естіп, жарты аспанды алып кеткен от-жалынды көреді. Семей өңіріндегі ядролық сынақтар осылай басталған еді. Ал 1953 жылға дейін жергілікті ауыл тұрғындарына еш секерту жасалмастан бомбалар жарылып келді.

Уәлихан Қалижан, қоғам қайраткері:

– Полигон – бұл қазақтың дерті. Әлі күнге дейін оның дерті жойылған жоқ. Мінкеи сол полигонды өзінің жарлығыменен жабуы ол Президенттің болашақты ойлауы. 

Жалпы 40 жылдың ішінде 456 ядролық және термоядролық жарылыс болды. Сынақтар әуеде және жер астында жасалды. 1953 жылы дүниежүзінде алғаш рет қуаттылығы 500 килотонна болатын сутек бомбасы сыналды. Бірте-бірте халықтың наразылығы күшейіп 1989 жылы «Невада-Семей» антиядролық қозғалысы құрылды. Ұйым жетекшісі Олжас Сүлейменов сол жылы Нұрслтан Назарбаевпен кездесіп біраз жайды ақылдасқанын айтады. Артынша «Невада-Семей» қозғалысы КСРО басшылығына полигонды жабу туралы талап қояды.

Олжас Сүлейменов, қоғам қайраткері:

– Бірақ КСРО басшылығы біздің талабымызды орындамай созбалақтатып отырып алды. Сол кезде Нұрсұлтан Әбішұлы президент ретінде, жоғарыға бағынбастан дербес шешім қабылдап Семей полигонын жабу туралы жарлыққа қол қойды.

Уәлихан Қалижан, қоғам қайраткері:

– Сол кезеңде көптеген саясаткерлер оған қарсы шықты. Біз оны неге береміз. Егер біз ядролық мемлекет ретінде қалып тұрсақ жұрт бізді сыйлар еді, бізден қорқар еді деп сөйтті. Кейін Назарбаев айтты ал алып қалдық дейік, оны ұстайтын бізге қыруар күш керек. Оған ғалымдар керек, оған экономикалық потенциал керек. Ол бізде жоқ. Сондықтан да біз оны құры дақпыртпен алып қаламыз деп ертең елімізді, халқымызды қырып алмаймыз ба деді.

Семей полигонының жабылуы өзге елдерге де үлгі болды. Мысалы, 1992 жылы АҚШ Невададағы сынақты доғарды. Аз уақыттан соң бұл үрдіске Франция қосылды. Ал 1996 жылы Қытай Лобнордағы сынақтарды тоқтатты.

Олжас Сүлейменов, қоғам қайраткері:

– Семей полигонының жабылуы әлемдік ядролық сынақтарға қарсы қозғалысқа жол ашты. Ол Қазақстанға және Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевқа үлкен абырой әкелді. Еліміздің бұл бастамасы Біріккен Ұлттар Ұйымы мен өзге де халықаралық институттар тарапынан үлкен қолдауға ие болды.

Осылайша 29 тамыз Қазақстан тарихында зұлмат қарудан ада болған күн ретінде алтын әріппен жазылды. Айтулы оқиға әлемдік тарихта да ойып орын алды. 2009 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясының 64-сессиясында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың ұсынысы бойынша 29 тамыз ядролық сынақтарға қарсы Халықаралық күн болып бектілді.

Дереккөз: www.24.kz

Ақтөбеде африкалық жайын өсірілуде. Өңірде алғаш рет қолға алынған ерекше жобаның жемісін көп ұзамай тұтынушылар да көретін болады.

Қазір балық өнімдерінің алғашқы легі сауда сөрелеріне дайындалуда. Ал болашақта шетел нарығына да шығару көзделген.

Африкалық жайын Ақтөбе өңірінде алғаш рет өсірілуде. Тек жылы суда ғана мекендейтін жәндіктер үшін арнайы табиғи орта қалыптастырылып, сумен қамтудың бірегей тұйықталған жүйесі қолданылып жатыр. Себебі, балықтарды ашық алаңдар мен тоғандарда өсіруге жергілікті климат қолайсыз. Ал өндірістегі технология жайындардың тез көбейіп, мол өнім алуға септігін тигізеді.

Роман Цыркин, ихтиолог:

– Бұл балықтар өте пайдалы. Тек спортпен шұғылданатындар ғана емес, баршаның тұтынуына болады. Әрі африкалық жайындар тек белгілі температурада және таза суда ғана өсіп жетіледі. Сондықтан адам ағзасы үшін өте тиімді. Біз де барлық тиісті талапты сақтап отырмыз.

Жайын өсіруді қолға алған кәсіпорын әзірге толық қуатында жұмыс істемейді. Дегенмен, ғылымға негізделген іс жүйесі қалыпты жолға қойылған. Шабақтан үлкейіп жетілгенге дейінгі кезеңдерді қамтитын желі мен зертхана және қажетті цехтар бар. Болашақта мұнда жылына мың жарым тонна балық өнімі дайындалады. Қазірдің өзінде, ақтөбеліктерге ұсынар тауары бар.

Гайк Тертерян, кәсіпкер:

– Ең алдымен ақтөбеліктерді өніммен қамтығымыз келеді. Бірер апта сауда сөрелеріне жеткеізетін боламыз. Одан кейін Қазақстанның өзге аймақтары мен шетел нарығына шығаруды көздеп отырмыз. Басты мақсатымыз өңдеу арқылы қалбырдағы және өзге де өнім түрлерін дайындау. Ол үшін қазір кешен салып жатырмыз.

Кешен құрылысы ескі зауыттың орнында салынып жатыр. Жоспар бойынша қарашада аяқталып, іске қосылуы тиіс. Әзірге жұмыс тәртібі жергілікті мамандарды үйретіп жатқан ресейлік ғалымның көмегімен жүруде.

Авторлары: Әнуарбек Мырзатайұлы, Болат Молдағалиев

Дереккөз: www.24.kz

Қарағандылық фермер Тілеуқабыл Есенбек Біріккен ұлттар ұйымының «Даму» бағдарламасы арқылы грант жеңіп алды.

Енді бұл қаржыға үш жыл бұрын көктемгі тасқын бұзып кеткен су қоймасын қайтадан қалыпқа келтірмек. Жоба жүзеге асқан кезде осы маңда су тапшылығын көріп отырған шаруашылықтардың шырайы кіреді. Мамандардың айтуынша, қазір облыс аумағында қараусыз қалған су қоймалары әлі де бар. Олардың мәселесі қалай шешіледі? Өңірдегі тілшіміз Ардақ Асылханұлы баяндайды.

Бұл Сақалбайдың тоғаны соғыс жылдарынан кейін салынған. Қазір заңды құжаты жоқ, яғни, иесіз. Фермердің айтуынша, кезінде мұнда 200 мың текше метр су болған. Алайда үш жыл бұрын қашыртқысы сыр беріп, қыруар су далаға ағып кетеді. Соның салдарынан маңайдағы шаруалар қуаңшылық зардабын тартып отыр. Енді Тілеуқабыл Есенбек ақсақал халықаралық ұйымнан алған қайтарымсыз қаржыға су қоймасын қалыпқа келтіріп, құжатын заңдастырмақ.

Тілеуғабыл Есенбеков, Шет ауданы фермерлер қауымдастығының төрағасы:

– Кейінгі жылдары жүдеп кеткен жайылымдар көп. Ал алыстағы отгонға, жайылымдарға бұрыңғыдай емес, ешкімнің барғысы келмейді. Енді мынау іске асатын болса, мал суаруға да, көрші-қолаңдарға да, басқа фермерлерге, бәріне үлкен демеу ғой. Екіншіден, көрдіңіз ба, платина тұр, лиман. Соны көтеріп жіберіп, лиман жасау керек. Сол лиманның әр жағына аққан соң, жердің бетіне су жиналып, шөп жақсы өседі.

Шалғайда жатқан шаруашылықтың бұл бастамасын табиғатты қорғау мамандары да құптап отыр. Себебі өңірде қараусыз жатқан су қоймалары әлі де бар. Оларды коммуналдық меншікке өткізу жұмыстары кезең-кезеңімен жүзеге аспақ. Қазір облыста ірілі-ұсақты 362 су қоймасы болса, соңғы 5 жылда соның тек 50-і ғана облыстық бюджет есебінен қалыпқа келтіріліпті.

Әсет Тазабеков, табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы басшысының орынбасары:

– Су қоймаларын қалыпқа келтіруге 96 миллион қаражат бөлінген. Былтыр біз 31 су қоймасын қалыпқа келтірдік. Қиын жағдай, бәрін қалыпқа келтіруге 1-2 жылда. Бүгінгі күні айтсақ, бізде қазір 3 су қоймасы бар иесіз деп айтамыз енді.

Шет ауданындағы фермерлер қауымдастығының төрағасы Тілеуғабыл Есенбековтің бұл алғашқы жобасы емес. 15 жыл ішінде ол қаншама игі істі қолға алды. Мәселен, өткен жылы осы төңіректегі оншақты бұлақтың көзін ашып, маңайын қалыпқа келтірген. Осылайша табиғатты қуаңшылықтан сақтап, мал шаруашылығын дамытуға ерекше үлес қосты.

Авторлары: Ардақ Асылханұлы, Василий Савкин

Дереккөз: www.24.kz

Елімізде қанша жұмыс атқарылса да қоқыс мәселесі әлі өзекті. Жыл басында кей қатты тұрмыстық қалдықтарды лақтыруға тыйым салынды.

Ол үшін арнайы жәшіктер қойылды. Мақсат қоқысты жинап, қайта өңдеу.

Қоқыс өңдейтін зауыт. Елордада орналасқан. Бұл жерге күніне ондаған тонна қалдық жеткізіледі. Жалпы елдегі бір тұрғын жыл сайын орташа есеппен 300 келі тұрмыстық қоқыс лақтырады екен. Соның тек 10 проценті қайта өңделеді. Өзгесі топырақта қалады.

Қаламқас Күлімбаева, инженер-эколог:

– Біз тұрғындарға қатты қалдықтарды жеке жәшікке салу керектігін айтып жатырмыз. Себебі түрлі заттармен араласқанда қатты қалдықтар құнын жояды. Бүлінеді. Өңдеуге де келмейді.

Елорда маңындағы полигонға осы кезге дейін 100 миллион тонна қоқыс тасталған. Жыл басынан бері шыны, қағаз, полиэтиленді лақтыруға тыйым салынды. Ал 2021 жылдан бастап құрылыс және барлық тұрмыстық қатты заттарды төгуге шектеу қойылады. Тек іріктеп, әр қоқысты өзінің тиісті жәшігіне салу қажет болады.

Гүлзара Есмағамбетова, компанияның PR менеджері:

– Қаладағы барлық тұрғын үй кешендерінде, ұлттық компанияларда, кәсіпорын, мекемелер маңында сары түсті контейнерлер тұр. Ол жерде қоқыстардың әрбірін қандай жәшікке салу керектігі көрсетілген. Мәселен жасылына тек тамақ қалдықтарын лақтыруға болады.

Әсел Құспанова. Қоқысты мұқият іріктеп, лақтырады. Арнайы экоклуб та құрып алған. Қарамағында мыңға тарта адам бар. Бәрі жиылып, өзгелерді де қоқысты іріктеп лақтыруға үйретеді.

Әсел Құспанова, экоклубтың негізін қалаушы:

– Менде тамақ қалдықтарына арналған арнайы шелек бар. Тіпті лақтыратын пакеттің өзі полиэтилен емес. Ал екінші шелекке өңдеуге келетін қалдықтар салынады. Бірақ менде қоқыстар тек екі-үш айда ғана жиналады. Себебі қалдық қалдырмауға тырысамын.

Осындай қарапайым қағиданы ұстанған әр тұрғын табиғатты сақтап ғана қоймай, пайда да таба алады. Мәселен, қоқыс қабылдайтын орындарға бір келі пластик құты өткізсеңіз 40 теңге аласыз. Бір шыны құтыға 3 теңге беріледі. Алюминий ыдыстардың бір келісіне 100 теңге төленеді. Ал макулатураның келісі 5 тен 20 теңгеге дейін бағаланады.

Нұрлан Нұржанов, шикізат қабылдайтын компанияның өкілі:

– Қала бойынша қоқыс қабылдайтын 35 бөлімшеміз бар. Өткізілетін қатты қалдықтар мүмкіндігінше таза, тамақпен араласпаған болу керек. Үйден іріктеп алып келу қажет. Сосын бағаланып, ақшасы беріледі.

Шетелде қалдықтарды компания өкілдері бір жерге жинап жағады. Содан энергия өндіреді. Аталған тәжірибе АҚШ, Еуропаның кей мемлекеттерінде және Жапония мен Қытайда бар. Ал бізде мұндай кәсіпорындар салына қойған жоқ. Әзірге іріктеу мәдениетін дамыту өзекті болып тұр. Бұған енді әрбіріміз жауаптымыз.

Авторлары: Қорған Төреқожа, Даная Исатай, Марат Диқанбаев

Дереккөз: www.24.kz

2025 жылға дейін қалалар 100 пайыз, елді мекендер 85 пайыз  сапалы ауызсумен қамтылуы тиіс.

Бұл орайда жыл сайын мемлекет қазынасынан қомақты қаржы бөлініп отыр. Мемлекеттік бағдарламар арқылы 500-ден астам жоба іске асқан. Бүгінгі Үкімет отырысында елді мекендерді ауыз сумен қамту және су жүйлерін тарту мәселесі қаралады.

Ақсәуле Байменшина

Дереккөз: www.24.kz

Ақтөбеде саябақтарды тиісті деңгейде ылғалмен қамтамасыз ету үшін жаңадан су арнасы салынуда.

Бұл қуаңшылық жылдары өзен-көлдердің мүмкіндігін тең қолдану үшін жасалған қадам.

Шама-шарқы саяжайларды суаруға әрең жететін Сазды өзенін Ақтөбе су қоймасынан қоректендіру жобасы қазан айына дейін аяқталуы тиіс.

Елек өзенінен Саздыға дейінгі он бір шақырымға жуық құбыры жер астымен тартылады. Әзірге мердігер мекеме бұл жұмыстарға кірісе қоймаған. Алдымен жаңа арнаның Сазды өзенімен кездесер тұсын бекітіп алу керек дейді.

Нұрбол Махамбетов, мердігер компания өкілі:

– Бұл жерге 500 текше метрлік насоспен су айдалынады. Және астын шайып кетпеу үшін 285 метрі ғана асты бетондалды Сазды өзенінің.

Су тапшылығы өңірде биыл ерекше сезілді. Жаз шықпай тұрып, өзендердің арнасы кеуіп қалған. Шаһар маңындағы қоймаларда су қоры мардымсыз. Мәселен, Ақтөбе жасанды көлінің көлемі 245 миллион текше метр болса, биыл соның 93 миллионы ғана жиналған. Негізінен қар суымен толатын Сазды су қоймасында да жобалық көлемі 7 жарым текше метрдің, жартысына жетер-жетпесі бар. Бұл жағалай орналасқан бау-бақшаларға қиындық тудырып отыр.

Мақсат Разбаев, «Қазсушар» РММ Ақтөбе облыстық филиалының бас маманы:

– Сазды су қоймасында 26 су тұтынушы бар. Ол саябақтар және жеке шаруа қожалықтар. Олардың барлығына біз үнемдеп су беруге міндеттіміз. Енді биыл бір мезгіл су толтырып, жіберіп тұрамыз арасында.Келесі жылдан бастап мына құрылыс біткеннен кейін қосымша су келіп тұрады. Сол себептен су тапшылығы азаюы мүмкін.

Сазды өзені бойындағы бұл мәселе биыл шешілуі тиіс болатын. Арна құрылысы өткен жылдың күзінде бітуі керек еді. Алайда құны 1 млрд 362 млн теңгенің жобасы бір жылдай тежеліп отыр. Құрылысшылар мұны қаржыландырудың кешіктірілуімен байланыстырады.

Мансұр Есқожин, тілші:

– Жоспар бойынша Сазды өзенінің осы тұсында сорғылау станциясы орналасады. Суды пластикалық құбырлар арқылы арғы беттегі саябаққа жеткізу көзделген. Бұл өсімдіктерді ылғалмен қамтамассыз етумен қатар, демалыс орнына көлшік салуға мүмкіндік береді. Қазір орталық саябақтағы қос шағын су қойманың табаны дайын тұр.

Жоба авторларының пайымдауынша, жаңа арна шаһардағы ең ірі саябақты үздіксіз сумен қамтамассыз етеді. Сәйкесінше, бұған дейін суды көлікпен тасыған коммуналдық мекемелердің шығыны да азаяды.

Авторлары: Мансұр Есқожин, Айнадин Молдабеков, Айбек Даутов

Дереккөз: www.24.kz

Батыс Қазақстанда суландыру жүйелері қалпына келтіріліп жатыр, деп хабарлайды «Хабар 24».

Тақауда 4 миллиард теңге қаржы жұмсалған «Киров-Шежін» каналы іске қосылды. Осының арқасында 90 мың гектар жайылымдық алқапқа су жетті.

Енді көл табандарына су жинайтын гидротехникалық құрылғылар жөнделе бастады.

Жаңақала ауданында жайылымдық алқаптардың жалпы көлемі 1 миллион гектарға жуықтайды. Соның 48 мыңы суармалы жерлер санатында. Аудандағы 500-ден астам шаруашылықтың бағымында 60 мыңдай ірі қара, 170 мың қой-ешкі мен 23 мың бас жылқы бар. Төрт түлікке қажетті мал азығын дайындау оңай шаруа емес. Мәселен, бір ғана Қызылоба ауылдық округінде 30 шақты шаруа қожалығы бар. Көлтабандардағы гидротехникалық құрылымдар талапқа сай болмаған соң суармалы алқаптардың аңқасы кеуіп, арнасы тез құрғап қалатын.

Нұржан Бердіғалиев, Қызылоба ауылдық округінің әкімі:

– Кеңес одағы кезінде салынған лиман ғой, үкімет тарағаннан кейін иесіз қалып қойды. Содан каналдың бәрі бітелді. Тек судың көптігінен еріксіз ғана жайылып, ұзақ шығып жүрді. Енді биылғы жылы каналдарды тазартқаннан судың келімі өте жақсы.

Биыл аймаққа ақ ұлпа мол түскенімен, жайылымдық жерлерді жарылқай қоймады. Көлтабандар арнасы қар суымен толығар деген шаруа үміті ақталмады. Ал тек осы аумақтағы 13 мың гектардай суармалы жерге 40 миллион текше метр су керек. Бар үміт Жайық суында. Бірақ мамандар күзге дейін құйылатын көлем 9 миллион текше метр болады деп болжайды. Дегенмен жөнделген қақпалар қазірдің өзінде жиналған суды ұстап қалып, босқа ысырап болуын тежеп отыр.

Төлеген Ғұмаров, «Қазсушар» РМК БҚФ директорының орынбасары:

– 58 миллион қаржы бөлінді. Соның ішінде 12 су қақпасы, 38 шақырым канал су келетін жүйелер тазаланды. Шыны керек, жыл сайын қиындық туғызатын еді. Су осында келу үшін 2-3 жұма уақыт кететін еді. Биыл аз су болса да, 1 жұмада түсті.

«Қарасу-Төртқұлақ» көлтабандарын қалпына келтіру жұмыстары былтыр басталды. Бұл мақсатқа бюджеттен 63 миллион теңге қаржы бөлінді. 16 мың жарым гектар болатын көлтабан аумағын суландыру нәтижесінде мал азығының мол қорын жасақтауға мүмкіндік туды. Алдағы уақытта Ақжайық су қоймасы жөндеуден өтіп, Жайық-Шалқар каналы мен Азнабай-Тайпақ суландыру жүйесі де қалпына келтіріледі.

Ғали Есқалиев, облыс әкімінің бірінші орынбасары:

– Осы жұмыстарды біз әрі қарай жалғастырамыз. Қазір қосымша 17 объектің жобалық құжаттамалары дайындалуда. Біздің мақсатымыз қазір 68 мың жайылма суармалы жерлеміз бар, оларды кем дегенде 200 мыңға жеткізу.

Соңғы 4 жылда суландыру жүйелерін қалпына келтіру жұмыстарына 1 миллиард теңгеден астам қаржы жұмсалды. Осы қаржыға аймақта 9 гидротехникалық нысан қалпына келтірілген. Нәтижесінде, 40 мың гектарға жуық суармалы алқап тіршілік нәрімен қамтамасыз етілді.

Авторлары: Талғат Серікқалиұлы, Болат жарылғасов, Қанат Махмұтов