Дереккөз: www.energo.gov.kz

Өндірілетін көмірсутек шикізатын терең қайта өңдеу, яғни қосылған құны жоғары мұнай-газ-химия өнімін өндіру Қазақстанның мұнай-газ саласын одан әрі дамыту бағыттарының бірі болып табылады.

Халықаралық талдамалы компаниялардың деректері бойынша (McKinsey, IHS) әлемдегі халық санының өсуі және жан басына шаққандағы табыстың артуы 2030 жылға қарай мұнай-газ-химия өнімін тұтынудың (қазіргі 1 трлн. АҚШ долларынан) 1,8 трлн. АҚШ долларына дейін 2 есеге өсуіне әкеп соғады.

Бұл ретте полипропилен және полиэтилен сияқты ең қажетті полимерлерді әлемдік өндіру (барлық полимерлерді жалпы тұтынудың 60%-ы) 2030 жылға дейінгі барлық анонсталған жобаларды іске асырған жағдайда да сұраныстан төмен болады.

Осылайша Platts және IHS халықаралық маркетингтік компаниялардың деректері бойынша 2030 жылға қарай полипропиленге деген ұсыныс 90 млн. тонна болған кезде сұраныс 98 млн. тоннадан асады. Сондай-ақ полиэтиленге деген ұсыныс шамамен 120 млн. тонна болған кезде сұраныс 160 млн. тоннаға дейін артады.

Қазақстандағы мұнай-химия өндірісін дамыту мүмкіндіктерінің оң бағасы көптеген зерттеулердің, соның ішінде Exxon Mobil, Shell сияқты халықаралық мұнай-газ өндіретін компаниялардың және Nexant консалтингтік компаниясының нәтижелерімен расталған.

Әлемдік үрдістерді, атап айтқанда көмірсутекке баламалы энергия көздерін белсенді іздеуді ескере отырып, перспективада мұнай-газ-химия өндірілетін мұнай және газды негізгі тұтынушы болатындығы болжануда.

Сондықтан барлық мұнай-газ саласының даму қарқынын сақтау үшін басқа да мұнай өндіретін елдер сияқты Қазақстанның Үкіметі де мұнай-газ-химияға ерекше назар аударуда.

Заманауи мұнай-газ-химия өндірістерін ұйымдастыру үшін мемлекеттік қолдаудың айтарлықтай шаралары қабылданды.

Атап айтқанда Атырау облысында арнайы мұнай-химия аймағы құрылды. Онда салық және кеден артықшылықтары қолданылады. Шетелдік жұмыс күшін тарту рәсімі жеңілдетілген. Жобалау және құрылыс кезінде халықаралық стандарттарды тікелей қолдану мәселесі шешілген. Бұл жобалардың құнын айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік береді.

Жобаларды дайын инфрақұрылыммен қамтамасыз ету күрделі шығындарды 20% дейін және операциялық шығындарды 15% дейін қысқартуға мүмкіндік беретіндігін ескере отырып, мемлекет аталған АЭА инфрақұрылымын салуды қаржыландыруда.

Атырау облысындағы арнайы мұнай-химия аймағының аумағында полипропилен және полиэтилен өндіру бойынша жобалар іске асырылып жатқаны белгілі.

Ағымдағы жылдың 24 наурызында Қазақстан Республикасы (ҚР) Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Біріккен Араб Әмірліктеріне (БАӘ) ресми сапары аясында жоғарыда көрсетілген жобаларды іске асырудағы ынтымақтастық бойынша екі маңызды құжатқа қол қойылды.

Атап айтқанда, ҚР Энергетика министрлігі, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ («Біріккен химия компаниясы» ЖШС), Borealis аустриялық компаниясы Атырау облысындағы полиэтилен өндіру жобасы бойынша ынтымақтастықтың негізгі талаптары туралы Келісімге (TermSheet) қол қойды.

Қол қойылған Келісім (TermSheet) мемлекеттік қолдаудың шаралар пакетін бекітіп, жобалау сатысына көшуді негіздейді (техникалық-экономикалық негіздемені әзірлеу).

ТЭН әзірлеуді аяқтаудың жоспарланған мерзімі – 2018 жыл.

Аталған жоба ҚР аумағында жылына 1250 мың тоннаға дейін полиэтилен өндірісін ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Бұл ішкі сұранысты толықтай жауып, тұрақты экспорттық түсімді қамтамасыз етеді. Сондай-ақ жоба аясында құрылыс кезеңінде 4000-ға жуық жұмыс орнын, пайдалану кезеңінде 560 тұрақты жұмыс орнын және мультипликативтік әсер есебінен байланысты салалар үшін 3000-ға дейін жұмыс орнын құру жоспарлануда. Нәтижесінде ЖТС, әлеуметтік салық, әлеуметтік және зейнетақы аударымдары түрінде бюджетке жыл сайынғы аударымдар түседі. Жобаны іске асыру нәтижесінде озық шетелдік технологияларға трансферт жүргізіледі, ал өндірілетін өнім полимерлік өнімнің 50-ден астам түріне алдағы қайта өңдеуге (жергілікті полимерлік технологиялық өнімді дамытуға жәрдемдесу) шикізат ретінде болады. Қазақстан Республикасындағы жалпы ішкі өнімге үлесі – жылына орташа алғанда 1,2%.

Екінші құжат – Атырау облысындағы полипропилен өндіру жобасы бойынша ынтымақтастыққа қатысты Өзара түсіністік туралы меморандумға да ҚР Энергетика министрлігі, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ («Біріккен химия компаниясы» ЖШС) және Borealis компаниясы арасында қол қойылды.

Меморандумға сәйкес Borealis полипропилен жобасына техникалық-экономикалық талдау және заң сараптамасын жүргізеді.

Бұл жобаның құны 2,6 млрд. АҚШ долларын, зауыттың қуаты жылына 500 000 тонна полипропиленді құрайды.

Полипропилен өндіру бойынша жобаны қазіргі уақытта «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ іске асыруда, атап айтқанда ЕРС мердігер анықталды, қарызды қаржыландыру тартылды, құрылыс жұмыстары басталды. Құрылыстың аяқталу мерзімі – 2021 жыл.

Анықтама үшін: Borealis әлемдегі Үздік-4 полиэтилен ірі өндіруші-компаниялардың құрамына кіреді. Ең жоғары технологиялы және жоғары маржиналдық компания болып табылады. Borealis компаниясының акционерлері: Mubadala (БАӘ) – 64% және OMV (Аустрия) – 36%.

Дереккөз: www.24.kz

Бүгін ҚР Премьер-Министрі Бақытжан Сағынтаев ОҚО-ға жұмыс сапары аясында Шымкенттегі облыстық клиникалық ауруханаға барды және адам капиталының сапасын жақсартуға бағытталған «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» Жолдауының төртінші басымдығын іске асыру мәселелері бойынша облыстың денсаулық сақтау саласының қызметкерлерімен кездесу өткізді.

Кездесу барысында денсаулық сақтау жүйесін дамытудың өзекті мәселелері талқыланды. Атап айтқанда, ауруларды басқару бағдарламаларын цифрландыру және әзірлеу, ауруларды емдеуден уақытылы аурулардың алдын-алуға көшу, міндетті медициналық сақтандыруды енгізу, кадрларды даярлау, денсаулық сақтау нарығын ырықтандыру және жекеменшік ұйымдардың әкімшілік кедергілерін азайту, инвестициялар тарту, инфрақұрылымды жетілдіру және мемлекеттік-жекешелік әріптестікті дамыту.

ҚР Премьер-Министрі Бақытжан Сағынтаев Үкімет аталған мәселелердің барлығын ерекше бақылауда ұстап отырғанын атап өтті. 2017 жылы жеке секторға қойылатын шектеулер 1,7 есе жойылды. Бұл денсаулық сақтау саласына салынатын жеке инвестицияларды екі есеге — 44,2 млрд теңгеге дейін ұлғайтуға жол ашады. МӘМС жүйесін енгізу бойынша жүйелі жұмыстар жалғасуда: заңнамалық база құрылды, өткен жылдан бастап қор жұмыс істей бастады, жұмыс берушілер ақша аударымдарын жүргізіп жатыр.

Бұдан өзге, Президенттің бес әлеуметтік бастамасы аясында беріліп жатқан мүмкіндіктер талқыланды. Бұл — тиімді шарттар бойынша тұрғын үй сатып алуға мүмкіндік беретін «7–20–25» жаңа ипотекалық бағдарламасы, және халықтың жекелеген топтарына 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап салық жүктемесінің 10 есеге – 1%-ке дейін төмендеуі.

Денсаулық сақтау вице-министрі Ләззат Ақтаева денсаулық сақтау жүйесін жетілдіру саласында қабылданып жатқан шаралар туралы егжей-тегжейлі баяндап берді.

Сондай-ақ, талқылау барысында облыстың медицина қауымдастығының өкілдері: денсаулық сақтау басқармасының басшысы М. Егізбаев, №6 қалалық емхананың бас дәрігері Г. Көлбаева, жекеменшік емхана өкілі У. Орынбаева, тубдиспансердің бас дәрігері Б. Сағынбеков пікір білдірді.

Ақпарат көзі: primeminister.kz

Дереккөз: www.24.kz

Арал теңізінің шығыс жағалауы мен елді мекендер маңынан «жасыл белдеу» жасалып, жабайы жануарларды оңалту орталығы ашылады.

Сондай-ақ «Арал» ғылыми-туристік орталығы жұмысын бастап, табиғи ресурстарды бақылау күшейеді. Бұл жөнінде Халықаралық Аралды құтқару қорының 25 жылдығы және Арал теңізі күніне арналған шарада айтылды. Мерекелік жиында экологиялық апат пен теңіздің қайта оралуына арналған «Жоқтау… Жиырма жыл өткенде» деректі фильмі мен «Арал – ел тағдыры» атты фотокөрме ұсынылды. Теңіздің тірілуі аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуына оң әсерін тигізді. Мәселен, 15 жылда Арал ауданында балық аулау көлемі 83 есеге артып отыр. Бұрын теңізде тіршілік ететін балық түрі жетеу ғана болса, өткен жылы бұл көрсеткіш 22-ге дейін артты. Қазір облыс бойынша жылдық қуаттылығы 11 мың тоннадан асатын 8 кәсіпорын су маржанын өңдеумен айналысады.

Құдайберген Саржанов, бұрынғы ҚазКСР балықшаруашылығы министрі:

– 30 жылдан бері Арал балықшылары күні аталған жоқ, 30 жылдан бері. 2015 жылы облыстық дәрежеде Аралдың балықшылар күні аталды. 2016 жылы республикалық дәрежеде, 2017 жылы Арал балықшылар күні халықаралық болып есептелді. Соның барлығы қарлығаштың аузымен су тасығандай халықаралық халықтың назарын Аралға аудару деген сөз.

ҚР ЭМ «Қоршаған ортаны қорғаудың ақпараттық-талдау орталығы» ШЖҚ РМК 2018 жылғы наурыздың 14-нен 16-на дейінгі мерзім аралығында қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласындағы мамандар үшін Алматы қаласында «Экологиялық кодекс. Құқыққолдану» тақырыбына оқыту семинарын өткізді.

Семинарға қатысушылар келесі ұйымдар өкілдері: «ЭФКО АЛМАТЫ» ЖШС, «ЗаманЭнерго» ЖШС, «Атмосфера» ЖШС, «М. Тынышбаев атындағы Қазақ көлік және  коммуникациялар академиясы» АҚ, «Атырау мұнай өңдеу зауыты» ЖШС, «Семізбай-U» ЖШС.

Семинарда келесі сұрақтар қарастырылды:

• Мемлекеттік экологиялық бақылау;
• Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар және оларға қойылатын талаптар;
• Автоматтандырылған мониторинг жүйесі;
• Мемлекеттік экологиялық бақылау және өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері бойынша есептемеге қойылатын талаптар.

Дәріс оқығандар:

Токтасынова Тоты Клышбековна – ҚР ЭМ ЭРБК бас сарапшысы;

Абдрахманова Жанара Беркутовна – ҚР ЭМ ЭРБК бас сарапшысы;

Семинар соңында тыңдаушыларға куәліктер табыс етілді.

Дереккөз: www.24.kz

Оңтүстік Қазақстан облысында биыл жылыжай көлемі 200 гектарға ұлғаяды. Дәл қазір өңірдегі мұндай жабық кешендер 1325 гектар алқапты алып жатыр.

Бұл еліміздегі барлық жылыжайдың 80 пайызы. Олардың көпшілігі негізінен Сарыағаш, Қазығұрт, Түркістан, Ордабасы аудандарына тиесілі. Былтыр осы салада диқандар 114,3 мың тонна көкөніс жинаған. Оның ішінде, 62,6 мың тоннасы қызанақ, 51,7 мың тоннасы қияр.

Түркістандық шаруалар соңғы жылдары жылыжай өсіруден көш ілгері келеді. Кейбіреуі Оңтүстік Кореяның технологиясын меңгеріпті. Бұл кешен климат бақылаумен басқарылады дейді аграном Ғалымжан Шалтаев.  Яғни қандай температураға қойсаңыз жылу сол шамада сақталады. Әрі жанармайды үнемдеуге де сеп болады. Қазір 35 соттық бұл жылыжайда 12 мың түп балғар бұрышы егілген. Француздың фламинго сортынан алда 30-35 тонна өнім алу жоспарланып отыр.

Ғалымжан Шалтаев, агроном:

– Мұның басқа жылыжайдан ерекшелігі – сыртының өзі  3 қабатты. Көріп отырғаныңыздай, үш перде бар. Барлығы жабылады. Перде жабылған соң іші термос болады. Ыстық ауаны ұстайды. Бұл арқылы солярканы эконом жасаймыз. Жылу кетпейді.

Жылыжай баптағандар тұтынушыларды жыл он екі ай көкөніспен қамтамасыз ету үшін еңбек етуде. Қажетті көшеттерін де өздері егіп  алады. Дәл қазір Түркістан қаласы аумағында  65,73 гектарды құрайтын 570 бірлік жылыжайлар орын тепкен. Ендігі меже алдағы 5 жылда қаладағы жылыжайлар көлемін 100 гектардан ары асыру.

Тәжібек Мұсаев, Түркістан қаласының әкімі:

– Екі жылдың көлемінде соны 110 гектарға жеткізіп, оның ішінде өнеркәсіп үлгідегі жылыжайды 30 гектарға жеткізсек, өзімізді қала тұрғындарын толық қамтамасыз етіп, артық өнімдерді басқа облыстарға алыс-жақын шетелге шығаруға мүмкіндік болады.

Жылыжай шаруашылығын дамыту мақсатында қаланың индустриалды аймағы аумағынан арнайы 9,0 гектар жер телімі бөлініпті. Енді мұнда өнеркәсіптік үлгідегі жылыжай салу жоспарға қойылған.

Авторлары: Нұрбек Байбосын, Ерболат Әбіш, Нұрмахан Бекмұратов

Дереккөз: www.24.kz

Жасыл технологияларға инвестиция салу – болашаққа сеніммен қарау.

EUREF технопаркінің басқарма төрағасы Райнхард Мюллер Президент жолдауы жайлы осындай пікірде. Бұл – орталық Германияның жаңартылған энергетика саласындағы үздік стартапшылардың ортақ алаңы. Сарапшының айтуынша, баламалы энергия көздерін дамыту арқылы Қазақстан көреген шешім қабылдап отыр.

Райнхард Мюллер, EUREF технопаркінің басқарма төрағасы:

– Президенттің жолдауында көптеген маңызды тармақтарды көзім шалды. Солардың ең бастысы – 2030 жылға дейін Қазақстанда баламалы энергия көздерінің көлемін арттыру. Яғни сіздер жаңартылған энергия болашақтың кілті екенін нақты білесіздер. Қазақстан әлемде жер көлемі бойынша 9-орында. Дегенмен халық саны айтарлықтай көп болмағандықтан, түбегейлі баламалы энергияға көшсеңіздер болады. Күн мен жел де жетерлік. Яғни ауа райы да қолайлы деген сөз. Сіздерге тек технология қажет. Дәл осы мәселе бойынша тәжірибе алмасуға, сенімді серіктестік орнатуға дайынбыз.

Дереккөз: www.energo.gov.kz

Наурыз айының басында ҚР Энергетика бірінші вице-министрі
М. Досмұхамбетовтың басшылығымен қазақстандық делегация Хьюстонда (АҚШ) өткен «IHS CERAWeek» атқарушы конференциясына қатысты.

Осы жылы форум әлемнің 60 елінен 3400-ден астам қатысушыны қабылдады. Олардың ішінде энергетика саласындағы министрлер, халықаралық ұйымдар мен энергетикалық корпорациялардың басшылары бар.

Конференция барысында қазақстандық делегация жаһандық энергетикалық күн тәртібіндегі ең өзекті мәселелерді талқылауға қатысты.

Атап айтқанда, М. Досмұхамбетов мұнай-газ саласындағы әлемдік трендтерге, бірінші кезекте мұнайдың әлемдік нарығындағы баға белгілеу факторларына арналған «Энергетика министрлері диалогы» панельдік сессиясында сөз сөйледі.

Өз сөзінде ол әріптестерін және қатысушыларды Қазақстанның мұнай-газ саласындағы ағымдағы жағдайы, өткізілетін реформалар және 4-ші мұнай өңдеу зауытының құрылысын қоса алғанда, саланы жаңғырту бойынша алдағы жоспарлар және кейбір мұнай-газ химиялық жобалардын іске асырылуы туралы хабардар етті.

Бұдан басқа сапар аясында құрамына «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ, «Біріккен химиялық компания» ЖШС және АҚШ-тағы ҚР Елшілігінің өкілдері кірген қазақстандық делегация жаһандық энергетикалық басшылармен, сондай-ақ өнеркәсіптік, техникалық секторлардың жетекші мүшелерімен және институционалдық инвесторлармен кездесулер өткізді.

Атап айтқанда, ExxonMobil, Primus Power, Breakthrough Fuel, Valero, Phillips66, Westlake Chemical ірі америкалық және халықаралық компаниялармен кездесулер өтті. Диалог барысында Қазақстанның аталған компаниялармен ынтымақтастығының ағымдағы жайдайы және алдағы өзара әрекеттестігінің перспективалары талқыланды.

IHS CERAWeek форумы әлемдік энергетикалық саланың беделді жыл сайынғы кеңесі болып табылады және жаһандық энергетикалық күн тәртібіне үлкен әсер етеді. Ол жаһандық энергетикалық басшылар мен саяси, қаржы, өнеркәсіптік және техникалық қауымдастықтардың жетекші мүшелері, сондай-ақ институционалдық инвесторлар кездесуі ретінде әлемдегі ең ірі 5 жалпы конференциялардың қатарына кіреді. Энергетикалық бизнестің ең ірі ойыншылары жаңа идеяларды, көзқарастарды талқылайды, сондай-ақ әлемдік энергетика алдында тұрған күрделі мәселелерді шешеді.

ҚР ЭМ Баспасөз қызметі