Дереккөз: www.24.kz

Оңтүстік Қазақстан облысы Сарыағаш ауданының дихандары көктемгі ерте пісетін көкөніс егу науқанын бастады. Кетпен шапқан шаруалар қырыққабаттан мол өнім аламыз деп отыр.

Биыл ауданда суармалы егістіктің де көлемі артқан. Мамыр айында қырыққабатты жинап алып, орнына бұлғар бұрышын егу де ойда бар. Тақырыпты қайнаған еңбектің ортасында болып қайтқан тілшіміз Нұрбек Байбосын сабақтайды.

Көктем шыға қарап жатпай ерте қам жасаған Сарыағаштық диқандар қырыққабат егуді  бастап кеткен. Ал шаруа қожалық өзінің 8 гектар жеріне жыл сайын ауыспалы көкөніс түрін егеді. Қырық қабат басқаларына қарағанда ерте піседі дейді қожалық иесі Әділбек Байболатов. Былтыр гектарына 50 тоннадан өнім алыпты. Оны келісіне 40-45 теңгеден саудалаған.

Әділбек Байболатов, шаруа қожалық төрағасы:

– Бұл енді мамырдың 20-да піседі. Жылдағыдай. Биыл енді көктем жақсы болып тұр. Ауыспалы ғой енді. 2 сезонға Құдай қаласа балғары егіп жүргенбіз. Былтыр 2 гектар жерге еккенбіз жақсы болды.

Жердің жайын білетін шаруаға биылғы көктемде қарасып тұр. Ал диқан қауым қырыққабаттан бөлек 2 гектар алқапқа сәбізде егіпті. Қазір егістік басында химиялық тыңайтқыш себу үшін шабық жұмыстары жүргізілуде. Бір қожалықтың өзі ауылдың 20-30 тұрғынын уақытша жұмыспен қамтып отыр.

Ергешбай Әбішов, Сарыағаш аудандық ауылшаруашылығы бөлімі басшысының орынбасары:

– Биылғы жылы өнім жақсы болады деп жоспарлап отырмыз. Ауа райы қолайлы, ылғал мол себебі. Арық-атыз тазаланған. Қажетті күннен бастап, су босату басталады. Жанар-жағармай мәселесі бүгінгі таңда шешіліп Сарыағаш ауданында 3 оператор белгіленді. Жанармай 156 теңгеден босатылып жатыр литріне.

Ауданда қазір суармалы жердің көлемі 45900 гектарға жеткен. Соның 15 мыңына көкөніс егіледі. Ал 5400 гектары қырыққаббаттың еншісіндегі жер. Былтырғы жылы сәуір айының аяғында  алғашқы өнімін алған диқандар республиканың бірнеше облысын және Ресей Федерациясын қырыққабатпен қамтамасыз еткен болатын.

Авторлары: Нұрбек Байбосын, Ерболат Әбіш, Нұрмахан Бекмұратов

Дереккөз: www.24.kz

Өзбекстан Қазақстанға Арал теңізін қалпына келтіруге көмек көрсетпек. Бірлескен жобаны жүзеге асыру жөнінде екі елдің үкімет басшыларының орынбасарлары келісімге келді.

Бұл туралы Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы екіжақты ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссиясының 17-отырысында айтылды.  Сонымен қатар Ташкенттен Алматы мен Астанаға ұшатын әуе рейстері көбейеді. Пойыз бен автобус қатынасы да артады. Қазақстан мен Өзбекстан елдерінің тарихын қамтитын кинотуынды түсіріледі.  Туризм индустриясын, теміржол, машина жасау және өнеркәсіп саласын да бірлесе дамыту көзделіп отыр. Айта кетейік, биыл Қазақстанда Өзбекстан жылы аталып өтіледі. Еліміздің премьер-министрінің бірінші орынбасары Асқар Мамин мен Өзбекстан премьер-министрінің бірінші орынбасары Ачилбай Раматов үкіметаралық комиссияның хаттамасына қол қойды. Сондай-ақ бірқатар министрлік пен кәсіпорын өкілдері сауда-экономикалық және мәдени байланысты арттыру жөніндегі келісімдерді бекітті.

Ерлан Хаиров, ҚР ИДМ  Инвестиция комитетінің төрағасы:

– Бүгінде  екі ел бірлесіп екі жобаны жүзеге асырып жатыр. Оның бірі Қостанайдағы машина жасау зауыты мен Оңтүстік Қазақстан облысындағы тұрмыстық техника шығаратын өнеркәсіп орны. Біз мұны Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы ынтымақтастың нәтижесі дей аламыз. Алдағы жоспарымыз тіптен ауқымды. Ауыл шаруашылығы мен жеңіл өнеркәсіпті,  тоқыма өнекәсібін бірлесе қарқынды дамытсақ дейміз. Оған екі тараптың да мүмкіндігі мол.

2016 жылы ҚР Энергетика министрлігі «Қоршаған ортаны қорғаудың ақпараттық-талдау орталығы» ШЖҚ РМК және (ЮНИТАР) БҰҰ Оқу және Ғылыми зерттеу институты және «Қазақстан Республикасы үшін таратуды және хабарлар етуді арттыру, Жойылуы қиын органикалық ластауыштар есептілігіне арналған құрал ретінде Ластауыштар шығарындылары мен тасымалдарының тіркелімін жүзеге асыру бойынша жаһандық жоба» (бұдан әрі – Жоба) бірлескен жобасын жүзеге асыру туралы келісімге қол жеткізді. Жоба Жаһандық экологиялық қормен (ЖЭҚ) қаржыландырылады және ЮНИТАР-мен және қоршаған ортаны қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасымен (ЮНЕП) жүзеге асырылады.

Жоба 6 елде жүзеге асырылады: Қазақстан Республикасы, Беларусь Республикасы, Молдова Республикасы, Перу Республикасы, Камбоджа Корольдігі, Эквадор.

Жобаның мақсаттары: 6 елдегі ЖҚОЛ және басқа да басым химикаттар және қоршаған ортаның жағдайы туралы ақпараттың қол жетімділігін және дәлдігін жақсартуға, және ластауыштар шығарындылары мен тасымалдарының ұлттық тіркелімін (ЛШТТ) толық іске асыру арқылы жұртшылықтың хабардарлығын арттыру және экологиялық мәселелерге қатысуды арттыру.

Жобаға келесі компоненттерді қамтиды: базалық және ұлттық қажеттіліктерді айқындау, жойылуы қиын органикалық ластауыштар бойынша есептілік үшін ЛШТТ жұзеге асыру бойынша және әлеуетті арттыру бойынша іс-шаралар, ЛШТТ деректерін салыстыру және стандарттау, ЛШТТ деректеріне және қоғамдық ақпаратқа, алынған сабақтар мен және репликацияларға қол жетімділік. Жоба Қазақстандағы ЛШТТ-ты құруға бағытталған 3 жыл ішіндегі жұмыс кешенін, сондай-ақ жұртшылық туралы әртүрлі құралдар арқылы кең ауқымды ақпаратты қамтиды.

Жобаның ең жоғары нәтижелеріне қол жеткізу үшін «ҚОҚ АТО» РМК қоса атқарушы ретінде «Қазақстанда орнықты дамуға жәрдемдесу» орталығын (Ұлттық консультант) тартады.

Жобаны жүзеге асыру шеңберінде ЛШТТ бойынша онлайн-есептілік  үшін бағдарламалық қамтамасыз етуді құруға, ҚР заңнамалық актілеріне өзгертулер мен толықтырулар енгізуге, қолданыстағы материалдарды жинауға және талдауға, бұрын қолданылған ЛШТТ жобалары, табиғат пайдаланушыларға (өнеркәсіптік сектор), мемлекеттік және үкіметтік емес сектордың өкілдеріне арналған оқыту бағдарламалары мен семинарлар үшін бағдарламалық қамтамасыз етуді құруға бағытталған масштабты жүйелі жұмыс жоспарланып отыр. Қолданыстағы материалдар талдау кез келген басшылық материалдарды, есептерді (мысалы, ЛШТТ-қа байланысты бұрынғы ұлттық жобалар), зерттеулер, сонымен қатар ЛШТТ жүзеге асыру үшін қажетті ақпаратты беретін басқа құжаттар мен көздерді және шығарындылар мен ЖҚОЛ беру туралы деректерді, сонымен қатар елдегі басқа басым химиялық заттарды қамтиды.

Сонымен қатар Жоба ЛШТТ және экологиялық ақпаратқа қол жетімділікті қамтамасыз етудің Ұлттық стратегиясын әзірлеуді және жүзеге асыруды қамтиды. Стратегия заманауи және өзекті құралдарын, оның ішінде компаниялардан алынған ЛШТТ-ты деректерді қоса алғанда, экологиялық ақпарат тарату арқылы ЛШТТ хабардар етуді арттыру бойынша тиімді компанияларды жүргізу мақсатында әзірленген. Аталған құжат Жобаның ақпараттық-түсіндірмелік компанияның мақсатты аудиториясын анықтауға және мақсатты топтармен қарым-қатынас құру әдістерін көрсету, сондай-ақ Жобаны тиімді ақпараттық қолдауды қамтамасыз етуге шақырады.

Қазақстандағы ЛШТТ-ты ендіру мәселесі бойынша шешімдерді қабылдау үдерісіне жұртшылықтың қатысуын мыналар арқылы жүзеге асырады: ЛШТТ бойынша алдағы болатын қоғамдық тыңдаулар туралы ақпаратты тарату (электронды почта бойынша тарату арқылы), нормативтік актілер, бағдарламалар мен жоспарларды дайындау туралы ақпаратты тарату; Жобаны жүзеге асыру шеңберінде ЮНИТАР-мен әзірленген веб порталмен қоса ЛШТТ веб портал форумында талқылау үшін нормативтік актілер, бағдарламалар мен жоспарларды орналастыру; қоршаған ортаны қорғау саласындағы семинарлар, конференциялар, нормативтік актілерді, бағдарламалар мен жоспарларды дайындау туралы бизнес, қоғамдық ұйымдар, кәсіпорындар өкілдеріне жүйелі түрде тарату.

Жобаны жүзеге асыру Қазақстанға халықаралық үздік тәжірибелерге сәйкес ЛШТТ жүйесін Қазақстанда ендіруге, қоршаған ортаны қорғау туралы халықты хабардар етуді жетілдіруге, оның ішінде ЖҚОЛ, қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша әділетке қол жеткізу және шешімдерді қабылдау процесіне жұртшылықтың қатысуы, ақпаратқа қол жетімділік туралы Орхус конвенциясына ЛШТТ Хаттамасын ратификациялауға дайындауға мүмкіндік береді

Жобаны жүзеге асыру барысы туралы ақпараттандыру үшін өткізілген жұмыстар, өзекті жаңалықтар мен өзге де ақпараттар туралы баспасөз ақпараттары орналастырылатын бірнеше ақпараттық ресурстар құрылды:

https://www.facebook.com/prtr2016/?fref=ts

https://vk.com/public149303961

https://twitter.com/Prtr2016?lang=ru

http://prtr.ecogosfond.kz/ (сайт толтырылу деңгейінде).

Дереккөз: www.energo.gov.kz

2018 жылғы 5-6 наурызда Астана қ. Қазақстан Республикасының отын-энергетикалық кешенін дамытудың 2030 жылға дейiнгi тұжырымдамасына Стратегиялық экологиялық бағалаудың (СЭБ) бірінші нәтижелері талқыланды. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі бастамашылық жасалған аталған жоба халықаралық сарапшылар қоғамдастығынан қолдау тапты және ұлттық мазмұнда СЭБ-ті пайдалануды сынауға бағытталған.

СЭБ-тің пилоттық рәсімін Қазақстанда өткізу Шекарааралық тұрғыдан қоршаған ортаға жасалатын әсерді бағалау туралы конвенцияға (Эспо Конвенциясы) СЭБ бойынша хаттаманың ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады және еліміздің стратегиялық дамуының экономикалық тиімді нұсқаларын анықтау үшін үдемелі, халықаралық деңгейде мойындалған құрал ретінде қарастырылады. Мұндай даму басымдықтарының арасында жасыл экономикалық өсуді арттыру, қосымша шетелдік инвестицияларды тарту және экологиялық жағдайды жақсарту бар.

Қазақстан ұзақ мерзімді перспективада тұрақты экономикалық өсуге қол жеткізу үшін дәйекті қадамдар қабылдайды. Осыған орай, мемлекеттік жоспарлаудың алғашқы кезеңінде СЭБ-ті енгізу әсіресе энергетикалық секторда өнеркәсіптік кешеннің қоршаған ортаға және халық денсаулығына ықтимал кері әсерін алдын алуға мүмкіндік береді.

Екі күн ішінде 2018 жылғы 5-6 наурызда Астана қ. Қазақстан Республикасы мемлекеттік биліктің бейінді органдар мамандарының, БҰҰ Еуропалық экономикалық комиссия (БҰҰ ЕЭК) халықаралық кеңесшілерінің, ұлттық сарапшылардың және жұртшылықтың қатысуымен консультациялар өтті. Өткізілетін СЭБ-тің (қамту саласын және сарапшылардың алғашқы ұсыныстарын анықтау бойынша есеп) аралық қорытындыларын талқылаудан бөлек, кездесуде базалық талдауды дайындау, Отын-энергетикалық кешенді дамытудың 2030 жылға дейiнгi тұжырымдамасын іске асыру нәтижесінде туындауы мүмкін қоршаған орта және халық денсаулығы үшін ықтимал салдарын бағалау және осы салдарды азайту бойынша шаралар әзірлеу туралы сөз қозғалды.

Консультацияларға энергетика, қоршаған орта және денсаулық сақтау мәселелерімен айналысатын мемлекеттік органдар өкілдері, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау және денсаулық мәселелерінде маманданатын үкіметтік емес ұйымдар, ғылыми мекемелер және бұқаралық ақпарат құралдары сияқты басқа да мүдделі тараптар қатысты.

Еске сала кетсек, СЭБ бойынша пилоттық іс-шаралар «Қазақстанның «жасыл экономика» моделіне көшуін қолдау» ЕО/ БҰҰДБ/ БҰҰ ЕЭК бірлескен жобасы аясында Еуропалық одақтың қаржылай қолдауымен ЕҚЫҰ бағдарламасының Астанадағы офисімен ынтымақтастықта ұйымдастырылды. Қазақстанда СЭБ бойынша пилоттық жобаны аяқтау 2018 жылдың қазан айына жоспарлануда.

Стратегическая экологическая оценка ТЭК(3.5 mb pptx.)

Intro to SEA 6 March 2018 RUS (4.42 mb pptx.)

Дереккөз: www.energo.gov.kz

2018 жылғы 12 наурызда Астана қ. Қазақстанның Экологиялық қызметі нәтижелілігінің Үшінші шолуын (бұдан әрі – ЭҚНШ) әзірлеу бойынша сарапшылар миссиясы жұмысына кірісті.

Әр түрлі елдерден, ЭЫДҰ, ДДСҰ, ЮНЕП және БҰҰ ЕЭК-тен келген он төрт сарапшы елімізде 10 күн бойына Қазақстанның «жасыл экономиканы» құру және экологиялық көрсеткіштерді жақсарту бойынша міндеттерін орындауда қол жеткізген прогресіне шолу жасайды.

Миссия барысында сарапшылар тобы мемлекеттік органдардың, халықаралық ұйымдардың, бизнестің, ғылыми ортаның және үкіметтік емес ұйымдардың өкілдерімен кездеседі. Сарапшылар әр түрлі объектілерге барады: жылу электр станциялары, металлургиялық зауыттар және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар.

2019 жылдың қаңтарында ЭҚНШ нәтижелерін БҰҰ ЕЭК-тің Экологиялық саясат жөніндегі комитеті қарастырады.

ЭҚНШ «жасыл» экономиканы дамыту саласында, атап айтқанда энергетика, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы және денсаулық сақтау секторларында Қазақстанның қол жеткізген нәтижелерін бағалауға бағытталған. Онда атмосфералық ауаның ластануын азайту, судың сапасын жақсарту, қалдықтардың түзілу көлемін азайту және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды басқару бойынша Үкіметтің іс-қимылдарына баға беріледі.

Шолу өз уақытында жүргізілуде, себебі қазіргі уақытта елімізде Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшуі жөніндегі тұжырымдаманы (2013 ж.) және Экологиялық кодексті (2007 ж.) қайта қарау бойынша жұмыстар атқарылуда.

Қазақстанның ЭҚНШ-ын БҰҰ ЕЭК Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігімен ынтымақтастықта өткізуде. Германия, Венгрия, Италия және Португалия, сондай-ақ ЭЫДҰ, ЮНЕП және ДДСҰ сияқты халықаралық ұйымдар өз сарапшыларын осы Шолуға қатысу үшін жіберді.

2018 жылдың 1 наурызында ЦИҚИ ғимаратында Л.Гумилев атындағы ЕҰУ жаратылыстану ғылымдары факультетінің студенттерімен кездесу өтті.

Кездесуге «Экология» мамандығының оқытушылары мен студенттер, «ҚОҚ АТО» РМК өкілдері, Н.Л.Шапекова (факультет деканы), А.А.Кулагин (М.Акмулла атындағы Башкир мемлекеттік педагогикалық университеті) қатысты.

Кездесудің басында сәлемдесу сөзімен А.Б.Рымбаева мінбеге шықты. Орхус конвенциясы және оны жүзеге асыру шеңберіндегі Қазақстанның міндеттері туралы ақпарат ұсынылды. Студенттер мен оқытушыларға сауалнама нысандары берілді, нәтижесінде сауалнама жүргізілгендер болашақта жүзеге асырылатын жоба мен ЛШТМТ туралы ақпарат алуға қызығушылықтарын көрсетті. Ауызша жүргізілген сауалнамада барлық кездесуге қатысушы-студенттер (жоғарғы курстар) Орхус конвенциясы туралы хабардар екендіктерін көрсетті. Мұғалімдерге осы үрдіс неге байланысты болғандығы туралы сұрақ қойылды.

Конфенция туралы ақпарат егжей-тегжейлі баяндалатын, «АТО» РМК жүргізілетін 3 күндік семинарларға тегін қатысуға мүмкіндік болғанына қарамастан, университет өкілдері алынған ақпаратты студенттерге жеткізбейді.

Әрі қарай «Қазақстан үшін хабардар болуды жетілдіру және тарату, жойылуы қиын органикалық ластауыштар есептілігі үшін құрал ретінде ластауыштардың шығарындылары мен тасымалдарының тіркелімдерін іске асыру бойынша ғаламдық жобасы» жүзеге асырылатын жоба туралы ақпаратпен «АТО» РМК Мемлекеттік экологиялық ақпарат қоры департаментінің директоры А.Балабаева мінбеге шықты. ЛШТТ-ны құрылу тарихы, аталған бағытта Қазақстанмен жүзеге асырылған қадамдар мен оны ендірудің халықаралық тәжірибесі туралы ақпарат ұсынылды.А.Балабаеваның баяндамасына сұрақтар қойылған жоқ алайда, Орхус конвенциясын кеңінен тарату, болашақ экологтармен және университетпен өзара әрекеттесудің әлсіздігі, сондай-ақ халықты ақпараттандырудағы «АТО» РМК жүргізілген жұмыстың әлсіздігі туралы ескерту жасалды.

Факультет басшылығымен жоба командасымен болашақтағы ынтымақтастықты дамыту және факультеттің алдағы іс-шараларына қатысу туралы келісімге қол жеткізілді.

Факультет деканы – Шапекова Неля Лукпановна. Қазіргі таңда «экология» мамандығы бойынша білім алып жатқан. Студенттер саны 270 адам (бакалавриат, магистратура және докторантура).

Дереккөз: www.24.kz

Дереккөз: www.energo.gov.kz

2018 жылғы 1-2 наурызда Женевада БҰҰ ЕЭК өңіріндегі тұрақты даму бойынша өңірлік форум өтті. Форум 2018 жылғы 9-18 шілдеде Нью-Йоркте өтетіндігін жоспарланған Тұрақты даму бойынша БҰҰ жоғары деңгейдегі саяси форумына дайындық кеңес және тұрақты даму мақсаттарына (ТДМ) қол жеткізу бойынша прогреске қосқан өңірлік үлесі болып табылады.

Форумның басты мақсаты – үкіметтер мен басқа да мүдделі тараптардың арасында ТДМ-ды іске асыру бойынша нақты тәжірибемен, міндеттермен және тәжірибелік шешімдермен алмасу және ерікті әріптестік.

Аталған іс-шараға Қазақстан Республикасының атынан «Жасыл экономика» департаментінің директоры Әлия Шалабекова қатысты.

Форумда қазіргі уақытта құрылып жатқан Жасыл технологиялар мен инвестициялық жобалар халықаралық орталығының негізгі тәсілдері, мақсаттары және міндеттері таныстырылды. Сондай-ақ Жасыл технологиялар мен инвестициялық жобаларды дамыту халықаралық орталығы негізгі халықаралық институттар және жеке сектордың қолдауымен тұрақты дамуды қамтамасыз етуде Орталық Азия елдерімен тығыз өзара іс-қимылға мүмкіндік беретіндігі атап өтілді. Бұл біліммен, технологиялармен алмасуға және оларды Орталық Азияға ендіруге мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, форумның қорытындысы туралы есеп интерактивті пікірталас форматында тыңдалды. Бұл жерде тиісті ТДМ мен кешенді саясатты қалыптастыру арасындағы өзара байланысқа басты назар аударылды.