Бұл туралы өңірлік ветеринария басқармасының басшысы Шамғали Хамиев осы аймақтағы тілшімізге телефон арқылы хабарлады. Оның айтуынша, жыл басынан бері Маңғыстау ауданында Ойсылқара түлігінің түрлі індетке шалдығуынан 10 дерек тіркелген. Олардың тек екеуінен ғана құтыру дертінің қоздырғыш белгілері анықталған. Қазір аталған ведомство мамандары Жармыш ауылында жүр. Түйелері құтыруға шалдыққан екі шаруа қожалығына шектеу шаралары енгізіліп, ірі қараны вакцинациялау басталған.

Шамғали Хамиев, өңірлік ветеринария басқармасының басшысы:

– Жармыш округі бойынша ғой, 40 түйе өлді деп отырған. Ол жерде ресми тіркелген ондай мәлімет жоқ. Жалғыз Жармыш емес, аудандағы бүкіл ауылдар бойынша екі айдың ішінде 10 түйенің ғана материалы тапсырылған. Содан екі түйеден құтырудың қоздырғышы анықталды деп бізге қорытынды берген. Құтыру ауруы қорытындысы берілген екі шаруашылыққа шектеу шаралары енгізілді. Құтыру карантин жарияланатын аурудың түріне кірмейді, тек шектеу шаралары енгізіледі.

Былтыр 2 мың 780 шаршы метр аумаққа жылыжай салып, мол өнім жинады. Таңсық ас саналатын саңырауқұлаққа бүгінде сұраныс жоғары. Әзірге жиналғанын Алматы, Астана мен Қарағанды қаласына жіберіп жатыр. Жылына үш рет жиналатын саңырауқұлақ ылғалды әрі  жылы орынды қалайды. Тұқымы себілген кезде бөлмедегі температура 25 градус болуы тиіс. Сосын төмендетіп, 16 градусқа дейін түсіреді. Поляк технологиясымен өсіріліп жатқан саңырауқұлақ дәруменге бай ағзаға өте пайдалы. Оны ем үшін де қолданады. Кәсіпкердің ендігі мақсаты жылыжайын ұлғайту.

Ақжол Торқабаев, кәсіпкер:

– Тағы да үлкейткіміз бар. Ұрықты да өзіміз жасайтын, торф болады, бетіне төсейтін, оны Москвадан аламыз. Соларды да өзімізде жасасақ деген ниет бар.

Сондықтан «Қостанай-су» кәсіпорыны биылдан бастап, хлордың орынына натрий гипо-хлоридін пайдаланбақ. Атап айтсақ, ауыз суды тазартуға  енді тек ас тұзы қолданылады. «Электрленген тұз ертіндісі арқылы өткізілген судың сапасы жоғары. Ең бастысы, химиялық зиянды заттардан таза», – дейді сала мамандары. Жаңа технологиялық желіні алдағы күз айларында толық іске қосу көзделіп отыр.

Еркебұлан Файзулаев, «Қостанай-су» МКК директоры:

– Ауыз суды зарарсыздандыру ісін автоманттандыру арқылы біз ондағы қоспалардың құрамын нақты бақылай аламыз.  Хлор мөлшерін лезде реттеп отыруға мүмкіндік туындайды. Бұл су сапасын жақсартуға оң септігін тигізері анық.

Бұл өңір енді осы саланы дамытуға көшкен. Балық өнімдерін өңдеу, дайын тауарға айналдыру мәселесі де сын көтермейді. Аймақтағы атқарушы билік өкілдері, балық қорғаушы мемекелер, ғалымдар мен балықшылар бас қосқан жиында осы мәселе көтерілді. Тараптар ортақ мәмілеге келсе, теңізден балық аулау біраз жылға тоқтатылуы да мүмкін.

Соңғы бес жылдың өзінде Атырау облысы ойынша өндірістік бағыттағы балық аулау екі есеге кеміді. Бұрын 25-30 мың тонна болса, қазір 12 мың тоннаға дейін төмендеген. Балықшылардың айтуынша, бұл жоспардың өзін игеру қиын. Өңделген балық көлемі былтыр 9,8 мың тонна ғана шықты. Бұл 2016 жылмен салыстырғанда 3 мың тоннаға кем. Ихтиолог ғалымдар мұны балықтың азайуымен байланыстырады. Сондықтан теңіз жағасынан 50 шақырым аумақта балық аулауға тыйым салуды ұсынып отыр.

Мәншүк Темешова, aумақтық жануарлар дүниесі инспекциясының бөлім басшысы:

– Бұл аталған шаралар, әрине, кейбір табиғат пайдаланушыларына аса ауыр тиеді. Себебі Каспий теңізінің ашық бөлігінде кәсіпшілік балық аулауды ұйымдастыру үшін материалдық-техникалық базалардың дамығандығы керек. Менің ойымша, бұл біздің Атырау облысының табиғат пайдаланушыларының дамуына себепкер болады. Яғни су көліктерін жаңадан сатып алуға, ау құралдарын жаңартуға. Сонымен қатар балық қорының сақталуына бірден-бір себеп болады.

Бірақ мұндай талаппен келіспейтін тараптар да бар. Өйткені ашық теңізге шығу үшін балықшыларға үлкен кемелер қажет әрі ондай техниканы шағын өндірістік кооперативтер сатып ала алмайды. «Дегенмен балық шаруашылығының болашағы, табиғи қорды сақтап қалу мақсатында мұндай күрделі қадам жасау маңызды», – дейді мамандар.

Санат Тілепбергенов, өндірістік кооператив өкілі:

– Тәжірибе ретінде бастадық, қазіргі жұмыстарымыз жаман емес. Былтыр сол жарақтарымызбен 137 тонна балық ауладық. Теңіздің қиындықтары мол, оны білдік. Штормдарға қарсы тұру керек болды, біріші мезгілде ау құралдарымызды жаратып алдық. Бірақ кейін күзде құрғанымызда нәтижесін берді. Амандық болса, осы көктемде 20 құралдарды саламыз, жаңа құралдар.

Сонымен қатар берілген лимитті екі жыл қатарынан орындай алмаған өндірістік кооперативтерге берілетін рұқсат көлемін азайту мәселесі де қаралды. Бұл көлеңкелі бизнесті тоқтатуға күш салады. Сондай-ақ браконьерліктің тамырына балта шабу үшін өзендер мен теңіз жағалауына жақын қоныстанған елді мекендерде құқық қорғау органдарының бөлімшелерін ашу жоспарланып отыр.

Авторлары: Бекен Әлирахым, Темірлан Сұлтанғазиев