Жетісуда қарақат пен таңқурай өсіру ісі қолға алынды
Дереккөз: www.24.kz
2022 жылы Алматы облысында өсірілген қарақат пен таңқурай экспортқа шығарылмақ, деп хабарлайды «Хабар 24».
Бұндай межеге жету үшін инвесторлар Райымбек ауданында жеміс көшеттерін отырғыза бастады. Оған Қақпақ ауылының 40 шақты тұрғыны жұмылдырылған. Биыл 500 гектар алқап игерілсе, келесі жылы оның көлемін мыңға жеткізу жоспарланып отыр. Тамшылатып суару әдісі қолданылатын бақтың әр гектарынан 12-17 тонна аралығында жеміс-жидек алу көзделген. Тіл үйіретін табиғи тәтті өнім отандық нарық пен көршілес Ресей мен Қытай елдеріне жөнелтіледі.
Азамат Әбішов, шаруашылық жетекшісі:
– Өнім бере бастағаннан кейін сыртқы нарыққа шықсақ. Енді 1 млн тоннаға көбейсе, сыртқа шығарамыз. Шағын цех саламыз, зауыт саламыз. Елге біраз жұмыс жасаймыз.
Арал теңізінің қарақалпақтар тұратын аумағындағы ахуал қандай?
Дереккөз: www.24.kz
Арал теңізінің қарақалпақтар тұратын аумағындағы ахуал қандай?
Өзбекстан Арал теңізі мен оның аймағындағы ахуалды жақсарту мақсатында күні бүгінге дейін 230-дан астам бағдарлама қабылдапты.
Кешенді жобалардың жалпы қаржы көлемі 2 миллиард АҚШ долларынан асып жығылады. Оның 40 пайызын яғни 8 триллион сум қазынадан жұмсалған. Қосымша донорлық көмек көрсетілген. Соның негізінде теңізге жақын орналасқан елді мекендерге инфрақұрылым тартылып, ауылдағы медициналық мекемелерге қажетті құралдар сатып алынған. Экологтардың келтірген мәліметіне жүгінсек, климаттың өзгеруінен теңіз ұлтанындағы қалған судың өзі тез тартылып, жаңа құм аралдар пайда болған. Соның салдарынан Арал аумағынан жылына 100 мың тонна тозаң ауаға көтеріліп ұшады екен. Амудариядан ағып келген суды барынша үнемдеу мақсатында арнайы бөгеттер мен су қоймаларын салу жұмыстары қарқынды жалғасуда. Бұл өзен суын Аралдың құмына сіңіп кетпей сақтап қалуға көмектеседі. Оған қоса балық және мал шаруашылығын дамытуға болады екен.
Вадим Соколов, халықаралық Аралды құтқару қорының өзбекстандық агенттігінің басшысы:
– Су қоймасының негізгі бөлігі Әмударияның теңізге құятын тұсында орналасқан. Өзен осы жерге келгенде екіге айрылады. Тиімді болған соң қойма осы жерге салынған. Әмудариямен ағып келген суды жинап, сол арқылы өзге көлдерге жіберіп отыруға болады. Атап айтқанда Мойнақ қоймасы 15 жыл бұрын қордың қолдауымен салынды. Оған су тұрақты жетпейді. Балықшы қоймасы тағы бар. Су көп болған жылдары құрылыс бітпегендіктен су теңіз ұлтанына ағып үлкен жарлар пайда болды. Теңіз ұлтанына ағып жатқан су тек залалын тигізеді. Қосымша тұздықтар пайда болады. Сосын желмен өзімізге ұшып келеді. Сондықтан суды осында қоймада сақтауымыз қажет.
СҚО-дағы орманда еркек құрлар бір ай бойы өзара мықтыны анықтайды
Дереккөз: www.24.kz
Солтүстік Қазақстан облысында құрлардың төбелесі басталды. Бұл құстар көктемде бір ай бойы бір-бірін түтеп, өзара мықтыны анықтайды.
Қанаттылардың жекпе-жегін көру үшін арнамыздың түсірілім тобы орманда түнеп, керемет көріністің куәсі болды.
Түн. Түк көрінбейтін қараңғылық. Табиғат тым-тырыс. Таң ата құстар қаумалап, қатты шулай бастады. Бұл құрлардың айқасы.
Айдарбек Айтмұхамбетұлы, тілші:
– Біз мұнда таң атпай келіп, осындай күркеде жасырынып отырмыз. Міне, 3 сағаттай болды құрлар ана жерде төбелесіп, ойран салып жатыр. Олардың жекпе-жегі өте тартысты.
«Айқас алаңына» 50 шақты құр қонып, еркектері өзара мықтыны анықтайды. Бәрі балалапанбасарға ұнау үшін тартысады. Өйткені олар жеңімпаздармен ғана жұптасады. Тіпті ағаш басында да тыныштық жоқ.
Бұл жылына тек бір рет қайталанатын құбылыс. Құрлар көктем сайын осы маңға ұшып келіп, көріністің көрігін қыздырады. Олардың төбелесін Александр Ремшов 10 жылдан бері үзбей көріп келеді.
Александр Ремшов, аңшылықтанушы:
– Орманның оянып, табиғаттың тірілуі керемет сәт. Оны сөзбен айтып жеткізу мүмкін емес. Таңғы 4-те келіп, құстардың дауысын естудің өзі бір ғанибет. Іш-бауырың елжіреп кетеді.
Солтүстік Қазақстан облысын 270 құс түрі мекендейді. Өңірде оларды зерттейтін арнайы топ бар. Мамандар қанаттылардың көшіп қонуын қадағалап, санақ жүргізеді.
Иван Зубань, Манаш Қозыбаев атындағы СҚМУ биология кафедрасының аға оқытушысы:
– Солтүстік Қазақстан облысында бұған дейін кездеспеген ақжақты қарашақаз құсын таптық. Олар негізі Еуропа арқылы көшіп қонады. Бізге адасып келген ғой…
Қазақстанда 4 жылдан бері көктемде құс аулауға тыйым салынған. Бұл кезде олардың ұясы мен балапандарына өрт қана қауіп төндіреді. Табиғат жанашырлары: «енді осы уақытта шөп жағуға да шектеу қойылса» дейді.
Авторлары: Айдарбек Айтмұхамбетұлы, Төлеген Иманов
Арал теңізіндегі Көкарал бөгетіне балық қорғау құрылғысы қойылады
Дереккөз: www.24.kz
Гидроакустикалық қондырғы САРАТС жобасы аясында салынған 17 шақырымдық 9 өткізгіштен су маржанының өлі теңізге кетіп қалуына кедергі болады.
Жалпы бүгінде Арал балықшылары жылына жеті мың тоннадай балық аулап, оның екі мың тоннасын экспорттайды.
Қазірде айдын 18 аумаққа бөлініп, табиғат пайдаланушыларға бөлініп берілген. Арал ауданында жылдық қуаттылығы он тоғыз мың тонна балық өңдеуге қауқарлы жеті кәсіпорын бар. Зауыттар Қытай мен ТМД елдерінен бөлек Еуропаға су маржанын саудалайды. Теңізге жылына он бес миллион дана шабақ жіберіледі. Бірақ Көкарал бөгеті арқылы мол сумен бірге балық ұлы теңізге қарай кетіп жатыр. Осы ретте Аралды құтқару қоры арқылы гидроакустикалық қондырғы орнатылмақ.
Тынысбек Барақбаев, «Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» Арал бөлімшесінің директоры:
– Егер осы жобаны жылдың аяғына дейін бітіретін болсақ, келер жылдан бастап, балық құтқару гидроқұрылғысы тұратын болады. Яғни гидроакустика дегеніміз балықтың сенсорлық органдарына әсерін тигізеді. Әсерін тигізгенде тек үркіту ғана. Басқалай еш зиянын келтірмейді. Ол тек қана төменгі жиілікте балықтардың үлкен-кішісін үркіту арқылы біз ол жерге жақындатпаймыз.
Ауданда теңізден бөлек жиырма көл бар. Олардан да балықтың он төрт түрі ауланады. Тәжірибелі балықшылар мен сала мамандары енді су маржаны қорын молайту үшін көлдер жүйесін әлі де жетілдіре түсу керектігін айтады.
Құдайберген Саржанов, сала ардагері:
– Ақбасты мен Құландының ортасында өзек бар. Сол жерге шлюз қойып, соған шейін су деңгейі көтерілсе, артық су үлкен теңізге кетпей, өзек арқылы Тұщыбас деген жерге барады. Тұщыбасты толтырып алсақ, Қамбаш көлінен кем болмайды. Қазір лимит бойынша Қамбаш көлінде 400-300 тоннадай балық беріп отыр. Ал мынадан жылына мың тонна балық аулауға болады.
Жалпы 2000 жылдан бері Аралдан балық аулау көлемі жиырма есеге өсті. Қазіргі таңда 31 бригада құрылып, мыңға жуық балықшы өз нәпақасын теңізден теріп жүр.
Авторлары: Қамбар Бекенов, Қанат Еңсебаев, Руслан Айтмамбетов
Атырау облысындағы 10 ауыл көгілдір отынмен қамтылады
Дереккөз: www.24.kz
Осы айда Атырау облысының Құрманғазы ауданындағы 10 елді мекен көгілдір отынмен қамтамасыз етіледі, деп хабарлайды «Хабар 24»
365 шақырымды құрайтын газ құбыры желісі аяқталуға жақын. Ресеймен шекаралас орналасқан Азғыр өңірінің тұрғындары бұл жаңалықты ондаған жылдар бойы күткен болатын. Аймаққа іс-сапармен барған Мәжіліс депутаттары да газ тарту және оның жұмыс барысымен танысты. Сонымен қатар шекара маңындағы ауылдар бос қалмас үшін атқарылатын жобалар және әлеуметтік көмек, көп балалы, аз қамтылған отбасыларды қолдау және жалақыны көбейту шараларымен де көпшілікті таныстырды. Бұл аймақтағы 10 елді мекенде 8 мыңнан астам тұрғын бар.
Бақтықожа Ізмұхамбетов, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:
– Үлкен жұмыс сәтті аяқталғалы жатыр. Егер кемшіліктер болмаса, мамыр айының аяғына дейін іске қосылуы тиіс.
Бурабайда «Solar Fest Qazaqstan» іскерлік фестивалі өтеді
Дереккөз: www.24.kz
4-5 шілдеде Бурабай курорт аймағында «Solar Fest Qazaqstan» іскерлік фестивалі өтеді.
Бұл шараға баламалы энергия көздері саласын дамытуға мүдделі барлық компаниялар мен инвесторлар қатысады деп күтілуде. Бұл туралы энергетика министрлігінің өкілдері мәлімдеді. Олар келтірген ресми деректерге сүйенсек, былтыр Қазақстанда жалпы көлемі 1,35 млрд кВт «жасыл энергия» өндірілген. Сондай-ақ осы секторға 283 млрд доллар инвестиция салынған. Нәтижесінде биыл жыл басынан бері баламалы энергия көзін өндіретін 7 нысан салынды. Жалпы республика бойынша күннен және желден тоқ өндіруге қауқарлы 70-тен астам станция бар. Айта кетейік, елімізде баламалы энергия көздері саласын дамыту жұмыстары 2009 жылдан бастап кезең-кезеңімен жүріп жатыр.
Абай Құланбай, ҚР ЭМ ЖЭК Департаментінің басқарма басшысы:
– Жаңартылатын энергия көздері соңғы 10 жылда жалпы 8 есеге ұлғайды. Кезінде 2009 жылы 140 мВт болатын сегіз ғана су электр станциялары болатын болса, қазіргі таңда жалпы қуаты 680 мВт 72 ірі нысандарымыз бар. Кезінде тек қана су электр станциясы болатын болса, қазірде су электр станцияларын күн электр станциялары басып озды. Жалпы қуаты 250 мВт-қа жетті. Бұл 72 объектімен жылына 1,3 млрд кв/сағатты құрайды. Бұл Қызылорда облысының 1 жылдық тұтынған энергиясына тең.
Нұр-Сұлтанда 800 түп алма ағашы егілді
Дереккөз: www.24.kz
Қазақстан халқы бірлігі күні мерекесіне орай Ботаникалық бақта алма ағаштары отырғызылды, деп хабарлайды Елорда Инфо.
Қазақстан халқы Ассамблеясының ұйымдастыруымен өткен шараға Премьер-Министр Асқар Мамин мен елорда әкімі Бақыт Сұлтанов қатысты. Жас көшеттерді отырғызған этномәдени орталықтарының белсенділері өздері еккен алма ағаштарының тұсына естелік ретінде бірлестіктің атын жазып қойды.
Жалпы, шара барысында Ботаникалық бақтың Қабанбай батыр даңғылы жағындағы кіре беріс қақпасының алдына Атыраудан әкелінген 800 түп алма ағашы отырғызылды. Оның 700 түбі бұрыннан белгілі сұрыптар болса, қалған 100 түп – жаңа сұрып.
ҚР ЭМ «Қоршаған ортаны қорғаудың ақпараттық-талдау орталығы» ШЖҚ РМК 2019 жылғы сәуірдің 25-нен 26-на дейінгі мерзім аралығында қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласындағы мамандар үшін Астана қаласында «Экологиялық кодекс. Құқыққолдану» тақырыбына оқыту семинарын өткізді.
Семинарға қатысушылар келесі ұйымдар өкілдері: «Промэкология» ЖШС, «Caspian Offshore Construction Realty» ЖШС, «ҚР-нда БИЮИ Қазақстан лимитед» филиалы, Сафи Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті КЕАҚ, «Таза бұлақ» ҮЕҰ» РҚО, «Атырау жылуэлектрорталығы» АҚ, «РИП-газ» ЖШС, «Компания Монтажспецстрой» АҚ, «Консолидейтед Контрактинг Инжиниринг & Прокьюрмент С.А.Л. – Офшор» компаниясының филиалы.
Семинарларда келесі мәселелер қарастырылды:
· Өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері бойынша есептілікке мемлекеттік экологиялық бақылау және талаптар;
· Мониторингтің автоматтандырылған жүйесі;
· Қоршаған ортаны қорғау және есептілік бойынша іс-шаралар жоспарының нұсқасы;
· Аналитикалық мемлекеттік экологиялық бақылау саласындағы заңнамалық талаптардың орындалуы бойынша тәжірибелік ұсынымдар;
· Жойылуы қиын органикалық ластауыштар туралы Стокгольм конвенциясында қарастырылған ҚР міндеттемелері;
· Қалдықтарды қайта өңдеу, қалпына келтіру. Халықаралық тәжірибе;
· Қауіпті қалдықтар бойынша экологиялық талаптар;
· Экологиялық кодекс жобасы.
Семинар соңында тыңдаушыларға куәліктер табыс етілді.
Оралда «Экосақшы» қоғамдық бақылау акциясы басталды
Дереккөз: www.24.kz
Орал қаласында «Экосақшы» қоғамдық бақылау акциясы басталды, деп хабарлайды «Хабар 24».
Қаладағы тазалықтың сақталуына енді ерікті жастар да атсалыспақ. Қазір бірнеше топқа бөлінген еріктілер қаланың әр бөлігін бақылауға алды. Олар қоқысты тиісті орнына тастамаған тұрғындарды жасырын камераға түсіріп, әлеуметтік желілерге салмақ ниетте. «Мақсат – тұрғындардың экологиялық мәдениетін арттырып, қоқысты кез келген жерге тастауға болмайтынын ескерту», – дейді тазалық сақшылары.
Назерке Құрамысова, «Орал жастары» еріктілер қозғалысының мүшесі:
– Акцияның нәтижесінде кейбір қала тұрғындары қоқыс, тұрмыстық қаладықтарды немесе құрылыс материалдарының қалдықтарын қоқыс жәшігіне емес, оның жанына тастап кететіндігі анықталды. Мұндай жағдайларға қала тұрғындарын бей-жай қарамай бірге атсалысып, қала тазалығы үшін бірге күресуге шақырамыз.
БҚО-да қызғалдақтың қанша түрі өседі?
Дереккөз: www.24.kz
Қазақ жері қызғалдақтың «тарихи отаны» деген еді Тұңғыш Президент Нұрсұлтан Назарбаев «Ұлы даланың жеті қыры» атты тағылымдық мақаласында.
Күні бүгін елімізде қызғалдақтың 35 түрі болса, соның 18-і Қызыл кітапқа енгізілген. Осы бір өсімдіктің өзіндік ерекшеліктерін танытып, тұмса табиғатымызды қорғап-дәріптеу мақсатында Батыс Қазақстан облысының Қайыңды ауылында жыл сайын қызғалдақ фестивалі өткізіледі.
Ерденбек Жылқайдарұлы, тілші:
– Осыдан 5 ғасыр бұрын Еуропа асып жат жұртты жерсінген қызғалдақтардың түп төркіні, негізгі отаны Еділ мен Жайықтың арасы деседі. Батыс Қазақстан облысының барлық аудандарында да қызғалдақ кездескенімен, дәл мына Қайыңды ауылындағыдай гүлді алқаптар өте сирек. Жалпы аумағы 400 гектар жерді алып жатқан бұл алқапта Геснер қызғалдағының 12 түрі бар.
Қазақстанда қызғалдақтың 35 түрі болса, Орал өңіріне соның 4-і тән. Ішінде Геснер қызғалдағының орны бөлек. Себебі бұл өсімдік селекцияға көнбіс, будандастыруға бейім келеді. Сондықтан да шығар, Геснер гүлі алғашқылардың бірі болып шетел асыпты.
Жанат Қажымұратова, БҚМУ аға оқытушысы, биолог:
– 15 ғасырда адамдар Еуропада тюльпонамия немесе қызғалдақ безгегі деген аурумен ауырған, басқаша айтқанда адамдардың бәрі шаруашылықтарын тоқтатып, осы қызғалдақ өсірумен айналысқан. Ол кезде пиязшықтар өте қымбат тұрған. Амстердамда үлкен үйдің әлі тұрғанын айтады. Ол тек қана қызғалдақтың үш пиязшығына сатып алған үй екен. Голландықтар жыл сайын өздерінің экономикасына 4 млрд ақша түсіреді екен.
Өзге елді өркендеткен осы бір өсімдіктің қадірін кеш те болса түсініп жатқанымыз қуантады. Өйткені қызғалдақтың өсіп-өніп, гүлдеуі үшін 5-7 жыл керек. Ал қауызында 200-дей тұқымы болады. «Бір қызғалдақты жұлып алу, осынша өсімдіктің тамырын қуартқанмен бірдей», – дейді мамандар. Сондықтан да шығар, жыл санап дала гүлдерінің саны сиреп, қатары кеміп барады.
Сабырғали Оразаев, Казталов ауданының тұрғыны:
– Біздің бала кезімізде қызғалдақ көп болды. Сосын ол кезде қызғалдақты ысырап қылып, ешкім терген жоқ. Барып қызықтап қайтушы едік. Теру кейінгі кезде шықты.
Бүгінде 18 қызғалдақ түрі елімізде қорғауға алынған. Биыл екінші рет ұйымдастырылған қызғалдақ фестивалінің мақсаты да – табиғат байлығын таныту, оны қорғау.
Абат Шыныбеков, Казталов ауданының әкімі:
– Осы табиғи ескерткішімізді, көркем жерімізді, халқымызға, елімізге паш ету және халықаралық туризмді дамыту мақсатында шара ұйымдастырылып отыр. Оған тек Батыс Қазақстан емес, көршілес Ресейдің Жаңаөзен, Алғай аудандарының өкілдері келіп қатысып, фестивальдің нақыштарын келтіруде.
Фестиваль аясында дала төсіне ақшаңқан киіз үйлер тігіліп, түрлі қолөнер және зергерлік бұйымдардың көрмесі өтті. Гүлдер тақырыбындағы ән-жырлар шырқалды.
Авторлары: Е. Жылқайдарұлы, Р. Ғазезов
