Дереккөз: www.energo.gov.kz

Дереккөз: www.24.kz

Жамбыл облысында Орталық Азиядағы ең ірі күн электр станциясының екінші кезеңінің құрылысы аяқталды, деп хабарлайды «Хабар 24» тілшісі.

Нысанды бүгін жалпы ұлттық телекөпір кезінде іске қосу жоспарланып отыр. Қазір күн сәулесінен қуат өндіретін станция аумағында қызу дайындық.

Мұндай инновациялық алпауыт жоба тек Қазақстанда емес, Орталық Азия бойынша жоқ. Аумағы 224 гектар жерді алып жатыр. Ал жылына 100 мегаватт электр қуатын өндіретін қауқары бар. Қарапайым өлшеммен айтар болсақ, бұл бір жылда 70 мың үйді, яғни бүтін бір ауданды күн сәулесінен өндірілген электр энергиямен қамтамасыз етуге жеткілікті.

Негізі жоба екі кезеңде жүзеге асырылып отыр. Алғашқы кезеңі Индустрияландыру картасының екінші бес жылдығында салынған. Ол уақытта жылдық қуаты 50 мегаватт еді. Ал екінші кезеңі іске қосылысымен қуаты екі есеге артады. Заманауи станция толықтай автоматтандырылған жүйеде жұмыс істейді. Мамандар биыл 150 миллион киловатт сағат электр энергиясын өндіруді көздеп отыр. Құрылыс жұмыстарына 300-ге тарта жұмысшы тартылды.

Арман Асылхан, жоба менеджері:

– Бұл – баламалы энергия көзінен қуат өндіретін бірегей алып станция. Экологиялық жағынан 100 пайыз таза әдіспен өндіріледі. Қоршаған ортаға ешқандай зияны жоқ. Ауа райы қолайлы болып, күн сәулесі жақсы түскен жағдайда, тәулігіне 680 киловатт өнім өндіре алады. Бұл жоба еліміз бойынша электр энергия тапшылығын жоюға септігін тигізбек. Соның ішінде Жамбыл өңірі де бар.

Күн электр станциясы Жуалы ауданындағы Нұрлыкент ауылының маңына салынған. Тура Батыс Қытай – Батыс Еуропа автомагистралінің бойында тұр. Екінші кезеңде салынған нысанның аумағы 74 гектар жерді алып жатыр. Оған 25 миллиард теңге жұмсалыпты.

Жуалы ауданының таңдап алынуы бекер емес екен. Мына орнатылған панельдер ауа райы ысып, күн сәулесі шамадан тыс түссе, қызып, күйіп кетуі мүмкін. Сондықтан бұл жердің климаты арнайы тақтайшаларды салқындатып тұруға қолайлы көрінеді. Мамандар мұны алдын ала зерттеп, анықтаған. Сөз соңында айта кетейін, жалпы Жамбыл облысында тұтынатын электр энергияның 16 пайызы баламалы энергия көздерінен өндіріледі. Бүгінде өңірде 4 су, 3 жел және 3 күн электр станасы тұрақты жұмыс істеп тұр. 2020 жылға қарай аймақ өз қажеттілігінің 60 пайызын осындай қуат көздерінен өндіреді деген жоспар бар.

Авторы: Руслан Бақытбекұлы

Дереккөз: www.energo.gov.kz

Жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар халықаралық орталығы Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігімен бірлесіп «Қазақстанның ОҚТ принциптеріне көшуі: қазіргі жағдайы және келешегі» атты халықаралық конференция өткізеді.

Конференцияның негізгі мақсаты – өнеркәсіптік кәсіпорындардың ең озық қолжетімді технологиялар (ОҚТТ) принципіне көшуі және олардың Қазақстан Республикасына бейімделуі бойынша іс тәжірибелерді таныстыру және талқылау.

Ең озық қолжетімді технологиялар (ОҚТ)- бұл қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін қамтамасыз етуге, шаруашылық қызметтің қоршаған ортаға теріс әсер ету деңгейін төмендетуге бағытталған ұйымдастырушылық және басқару шараларын қамтамасыз етуде пайдаланылатын және жоспарланып отырған салалық технологиялар, техника мен жабдықтар.

Конференцияда Қазақстанның энергетикалық саласы кәсіпорындарының ОҚТ принциптеріне көшуі бойынша дайындығына талдау жасалды, сондай-ақ халықаралық тәжірибе қаралып, ұсыныстар әзірленді. Энергетикалық секторды зерттеуге 45 электр станциясынан ақпарат жиналды. Талдауға энергетикалық саланың 13 кәсіпорны іріктелді. ХЖТИЖО болжамдары бойынша ОҚТ принциптеріне көшу үдерісі 2020 жылдан бастап 2030 жылға дейін 10 жыл ішінде жүзеге асырылатын болады.

Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығының жетекшісі Рәпіл Жошыбаев атап өткендей, ҚР өнеркәсіптік және энергетикалық секторы үшін, Қазақстан 2013 жылы қабылдаған Жасыл экономикаға көшу жөніндегі тұжырымдаманы ескере отырып, қазіргі таңда ОҚТ іс жүзінде енгізу сәті өзекті мәнге ие. Энергия сыйымдылығын төмендету, энергия теңгеріміндегі ЖЭК үлесін ұлғайту, қалдықтарды қайта өңдеу, су сапасы бойынша белгіленген түйінді көрсеткіштерге қол жеткізу үшін жасыл реформалардың негізі қаланатын Экологиялық кодексті жаңарту қажет.

Сондай-ақ, конференция барысында Қазақстан экологиялық ұйымдар Қауымдастығы Басқарма төрағасының орынбасары Асхат Сүлейменов өз ойын білдірді: «Біріншіден, біз ірі бизнестің ең озық қолжетімді технологияларды бірлесіп қаржыландыру арқылы немесе басқа да қолдау әдістері арқылы енгізуді ынталандыруды ұсынамыз. ЕО, АҚШ, Жапония, Қытайда кейбір елдерде кредиттер бойынша пайыздарды ішінара немесе толық жабатын ПДТ-ға ауысатын кәсіпорындарға 1% – дан 6% – ға дейінгі мөлшерлеме бойынша арнайы жаңғырту қорлары арқылы кредиттер беріледі. Экологиялық-жауапты инвестициялау немесе жасыл қаржы құралдары ұғымын енгізу ұсынылады.

Екіншіден, жергілікті жерлерде жергілікті атқарушы органдар экологияның жай-күйіне ортақ жауапты болуға тиіс. Барлық іске асырылып жатқан табиғат қорғау іс-шараларының түпкі есептелінетін мақсатты әсері болуы тиіс».

Іс-шараның қорытындысы бойынша Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы мен Ресей Федерациясының ОҚТ бюросы арасында ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды.

Қазақстандағы экологиялық жағдай.

ҚР-да атмосфералық ауаның негізгі ластаушылары- өңдеу өнеркәсібінің салалары, электр энергетикасы өндірісінің кәсіпорындары, сондай-ақ тау-кен өндіру, құрылыс, химия, мұнай-газ өңдеу салалары саналады.

Талданатын станциялардың көпшілігінде (70% – дан астам) 30-дан 60 жылға дейінгі ескірген жабдық бар. Ең үлкен шығарындылармен көмірді пайдаланатын жабдықтардың едәуір тозуы бар станциялар сипатталады.

Қазақстанның он бес қаласында атмосфералық ауаның зиянды шығарындылармен ластану деңгейі артқан. Қарағанды облысындағы қоршаған ортаның жағдайы ең ауыр – 2016 жылы атмосфераға шамамен 593 мың тонна ластаушы заттар шығарылған. Бұл дегеніміз -Қазақстан бойынша барлық көлемнің 26,1% – ы.

 Талдаудың негізгі қорытындылары.

–      Қазақстандық станциялардағы ластаушы заттар шығарындыларының нақты шоғырлануы еуропалық директиваның рұқсат етілген мәндерінен едәуір асып түседі, сонымен қатар олар қазақстандық техникалық регламент талаптары мен ресейлік ОҚТ көрсеткіштері шегінде болады.

–      Өнеркәсіп үшін ОҚТ принциптеріне көшу қоршаған ортаға әсерін төмендетуге және негізгі қорларды жаңарту, энергия тиімді өндірістік қуаттарды құру арқылы қазақстандық кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік береді.

–      Экологиялық заңнаманы бұзғаны үшін әкімшілік санкцияларды қысқарту.Қазақстан Республикасының жылу электр станцияларының технологиялық жабдығына айтарлықтай салымдар болған жағдайда шығарындылардың (неғұрлым жоғары еуропалық стандарттарға қол жеткізу үшін) елеулі қысқаруы мүмкін.

–      Өнеркәсіп үшін ОҚТ принциптеріне көшу негізгі қорларды жаңартуға, энергия тиімді өндірістік қуаттарды құруға, жоғары өнімді жұмыс орындарының санын ұлғайтуға, экологиялық заңнаманы бұзғаны үшін айыппұл төлеуді азайтуға мүмкіндік туғызады.

–      Халықаралық стандарттардың ОҚТ талаптарын талдау ОҚТ бағалау процесінде энергетикалық секторды жаңғыртудан түсетін табыстар мен пайдаға ерекше назар аударылуы тиіс екенін көрсетеді.

–      Технологиялық нормалаудың негізгі міндеті- саланың барлық кәсіпорындары ұмтылуы тиіс «жоғарғы планканы» белгілеу емес, барынша «лас» және ескірген өндірістерді біртіндеп ығыстыру болып саналады.

Дереккөз: www.24.kz

Еліміздің энергетикалық секторы ең озық қолжетімді технологиялар приципіне 2020 жылдан бастап көшетін болады, деп хабарлайды «Хабар 24».

Мұндай болжамды халықаралық Жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы жасап отыр. Бұл туралы осы тақырыпқа арналған конференцияда айтылды. Алдымен елдегі энергетикалық саладағы ахуал зерделенген. Энергетика секторынан 43 нысанға зерттеу жүргізілді. Талдау нәтижесі кәсіпорындардың экологияға айтарлықтай зардап келтіріп отырғандығын көрсеткен. Мамандардың айтуынша, алдағы үш жылда алдымен әртүрлі сала бойынша алты техникалық анықтама жасалады. Өндіріс орындары осы зиянды қалдықтарды азайту қағидасы жазылған анықтаманы басшылыққа алмақ. Аталған саланы бірлесіп дамыту мақсатында жасыл технологиялар орталығы мен Ресей Федерациясының озық технологиялар принципі бюросы ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды.

Салтанат Рақымбекова, Жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы басшысының орынбасары:

– Экологиялық төлемдерге үлкен бір қор ашылатын болса. Қазіргі сарапшылардың пікірі бойынша 80 млрд-тан 120 млрд-қа дейін төлемдер жиналады екен. Бірақ сол төлемдер бір облыста 3 пайыз болса, кейбір облыста ең көбі 30 пайыз болуы мүмкін. Ал сол төлемнің мақсаты – экологияны өңдеу, жөндеу және өндіріс орындарына ықпал жасау. Олар осы принципке міндетті түрде өтуі керек.

Дереккөз: www.energo.gov.kz

Халықаралық жасыл технологиялар мен инвестициялық жобалар орталығы мен Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі бірлесіп 2018 жылдың 6-7 желтоқсанында «Қазақстанның ОҚТ принциптеріне көшуі: қазіргі жағдайы мен келешегі» атты халықаралық конференциясын өткізеді.

Конференцияда Қазақстанның энергетикалық саласы кәсіпорындарының ОҚТ принциптеріне көшуі дайындығының талдауы ұсынылады, сондай-ақ халықаралық тәжірибе мен ұсыныстар қарастырылады. Іс-шарада Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы мен Ресей Федерациясының ОҚТ бюросы арасында меморандумға қол қою жоспарлануда.

Конференция жұмысына ҚР Энергетика вице-министрі Сәбит Нұрлыбай, Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығының басшысы Рәпіл ЖОШЫБАЕВ, Еуропалық Одақ Өкілдігінің ынтымақтастық жөніндегі басшысы ЙОХАННЕС СТЕНБАЕК МЭДСЕН, МАРИТ ХЬОРТ, Еуропалық шығарылым директивасының ұлттық үйлестірушісі, Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі Неміс агенттігі КАТЯ КРАУС, Өнеркәсіпті интеграцияланған өңдеу бөлімінің басшысы, Израильдің Қоршаған ортаны қорғау министрлігі өкілі АЙЕЛЕТ БЕН АМИ, «Экологиялық және өнеркәсіптік саясат орталығы «Ғылыми-зерттеу институты» ФМАУ директорының кеңесшісі ВЛАДИМИР МАРЬЕВ, Беларусь Республикасы озық қолжетімді техникалық әдістер жөніндегі орталықтың бас маманы ПАВЕЛ КЛЕБЕКО, Техника ғылымдарының докторы, «Мәскеу энергетикалық институты» Ұлттық Зерттеу университетінің Өнеркәсіптік жылу энергетикалық жүйелер кафедрасының профессоры ИЛЬДАР СҰЛТАНГУЗИН, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты, Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің Экология және табиғатты пайдалану мәселелері жөніндегі комитетінің мүшесі ШАВХАТ Өтемісов, «Қазақстанның экологиялық ұйымдарының Қауымдастығы» ЗТБ Басқарма төрағасының бірінші орынбасары Қуаныш Тайшыбеков, Саясат мәселелері жөніндегі талдаушы (ЭЫДҰ) ГАЙ ХАЛПЕРН.

Бағдарлама, 6 желтоқсан 2018 жыл(толық нұсқа қосымшада)

9.30-10.00 Қатысушыларды тіркеу

10.00-11.10 Спикерлердің жарыссөзі

11.10-11.30 Кофе-брейк

11.30-13.00 Спикерлердің жарыссөзі

13.00-14.00 Түскі ас

14.00-14.30 БАҚ тіркеу

14.30-15.20 Конференцияның пленарлық отырысы

15.20-15.25 Меморандумға қол қою рәсімі

15.30-15.50 Кофе-брейк

Өтетін орны: Астана қ., «Пекин Палас Soluxe Hotel Astana» қонақ үйі, 2-ші қабат, «Silk Way» конференц-залы

БАҚ үшін аккредиттеу 5 желтоқсан сағат 19:00-ге дейін жүргізіледі

IGTIC баспасөз қызметі

e-mail: igtickz@gmail.com

Марат Мұхамедсалиев +7776 9994099

Жамиля Нашекен +7701 7411007

2018 жылдың 12-13 қарашасында Павлодарда және 2018 жылдың 15-16 қарашасында Ақтөбеде өткен «Қоршаған ортаға ластауыш заттар мен сынаптың эмиссиялары: анықтау әдістері, түгендеу және Қазақстан Республикасының Ластауыштардың шығарындылары мен тасымалдарының мемлекеттік тіркеліміне қосу» семинарлары шеңберінде өнеркәсіп кәсіпорындарының өкілдері ластауыш заттар шығарындыларының көлемі бойынша шекті мәндерін белгілеуге қатысты өз ұсыныстарын ортаға салды. Сонымен қатар ЛШТТ бойынша есептілікті қалдырып, қажетсіз есептілік нысандарынын барлығын алып тастау ұсынылды. Бұл көптеген елдерде бұл тәжірибе іс жүзінде қолданылып жатқандығымен және бұл кейде экологиялық ақпаратты жинау және беру үдерісін оңтайландыруға көмектесетіндігімен түсіндіріледі.

Семинарға қатысушылар  қоршаған ортаға кездейсоқ түзілген  жойылуы қиын органикалық ластауыштар мен ауыр металдардың эмиссия бағаларының бейімделген әдістемелерімен танысты. Әдістемелер эмиссия факторларын пайдалануға негізделген. Өнеркәсіп өкілдері осы әдістерді қолданудың қарапайымдылығын және аталған әдіснамаларды пилотты тәртіпте өз кәсіпорындарында тестілеуді жоспарлайтындықтары жөнінде атап өтті.

Сертификатты тапсырғаннан кейінгі топтық сурет, 2018 жылдың 13 қарашасы, Ақтөбе, Қазақстан 

Дереккөз: www.energo.gov.kz

Дереккөз: www.energo.gov.kz

22 қарашада Будапештте Венгрия мен Қазақстанның экономикалық ынтымақтастығы жөніндегі үкіметаралық комиссияның алтыншы отырысы шеңберінде атомдық энергетика бойынша венгр-қазақстандық жұмыс тобының (бұдан әрі – жұмыс тобы) алғашқы кездесуі өтті.

Жұмыс тобының отырысы Венгрия ғылым академиясының энергетикалық зерттеулер зертханасының меңгерушісі Тамас Пазманди және Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Атом энергиясы және өнеркәсіп департаментінің директоры Батыржан Қарақөзовтің төрағалығымен өтті.

Тараптар атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласындағы ғылыми зерттеулер мен дамудың негізгі бағыттары бойынша екіжақты ынтымақтастықтың мүмкін болатын бағыттарын талқылады.

Жұмыс тобы отырысының қорытындысы бойынша тараптар Венгрия АЭС-ін қауіпсіз пайдалану, қызмет көрсету және модернизациялау бойынша тәжірибе алмасу жөнінде келісті. Сондай-ақ, пайдаланылған ядролық отын, радиоактивті қалдықтарды басқару және атом энергетикасы нысандарын пайдаланудан шығару саласындағы ықтимал ынтымақтастық перспективалары қарастырылады.

Отырыста Астанадағы атом энергиясы жөніндегі жұмыс тобының кезекті екінші отырысын өткізуге келісті. Жұмыс тобы отырысының нақты уақыты мен орны алдын-ала келісілетін болады.

Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің баспасөз қызметі

Дереккөз: www.energo.gov.kz

2018 жылғы 27 қарашада Энергетика министрі Қ.А.Бозымбаевтың төрағалығымен «дөңгелек үстел» форматында «Планета» жұмыс тобының салалық сессиясының отырысы өтті.

Аталған іс-шараға 80-нен астам қоғам өкілдері, мемлекеттік органдар мен бизнес өкілдері қатысты.

«Планета» жұмыс тобының салалық сессиясының мақсаты Қазақстанның  6, 12, 13, 14 және 15-мақсаттарға қол жеткізу көзқарасымен және тәсілдерімен танысу, 2019 жылғы маусымда  БҰҰ Бас Ассамблеясының жоғары деңгейдегі саяси форумында таныстыру жоспарланған тұрақты даму мақсаттары бойынша ұлттық шолудың негізіне алынуы мүмкін ұсынымдарды әзірлеу болып табылады.

Энергетика вице-министрі С.Нұрлыбай климаттың өзгеруі және қалдықтарды тұрақты басқару мәселелері бойынша 13 және 12-мақсаттарды ұсынды.

ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі Су ресурстары комитеті төрағасының орынбасары су саясатының жүргізіліп жатқан реформалары бойынша ақпарат берді, 6-Мақсат.

Сумен қамтамасыз ету және санитария мәселелері бойынша (6-мақсат) есепті ҚР Инвестициялар және даму министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің төрағасының орынбасары ұсынды.

Мемлекеттік органдар мен қоғам өкілдері сөйлеген сөзінен кейін қорытынды жасалып, одан әрі жұмыс істеу үшін ұсынымдар берілді.

Дереккөз: www.24.kz

Түркістан облысы – табиғи байлығы сан алуандығымен ерекшеленетін еліміздегі көрікті аймақтың бірі.

Өңірде өсімдіктердің 3 мыңнан астам түрі өседі. Оның ішінде 118 түрі Қызыл кітапқа енген. Соның бірі – дүние жүзіне біздің елімізден таралған дала қызғалдағы. Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында Қазақстанда қызғалдақтың 35 түрі өсетіндігі туралы айтылған болатын. Сондай-ақ грейг қызғалдағы облыстың таулы өңірі Түлкібастағы Шұбайқызыл шоқысына тән. Ал даланың әсем гүлін көздің қарашығындай сақтау үшін өңірде дәстүрлі қызғалдақ фестивалі өткізіліп келеді.

Қызғалдақ көктемнің сәуір айында бүр жарып, алқызыл гүлдерін ашады. Сосын мамырда тұқымын шашады. Бұл дала гүлі – көпжылдық өсімдік. Тамыры пияз секілді. Гүлдерінің ұзындығы 5-10 см қызыл түсті болып келеді. Түркістан облысында қызғалдақ көптеп өсетін аумақтар ерекше қорғауға алынған. Солардың бірі – Түлкібас өңіріндегі Шұбайқызыл шоқысы. Бұл жер жергілікті маңызы бар табиғат ескерткіші. Көктемде төбе құдды бір қызыл кілемге оранғандай күйде қып-қызыл түрге айналады.

Мархабат Байғұт, жазушы халықаралық «Алаш» сыйлығының иегері:

– Елбасымыз айтып отырған Іле Алатауының жалғасы – Тәңір таудың бір бұтағы Ақсу Жабағылы, Алатау мен Қаратаудың түйіскен төрінде, Түркібасы жерінде Шұбайқызыл дейтін тарихи әулие төбе бар. Сол Шұбайқызылдың қызғалдағы жайлы Президентіміз Голландиядағы барған кезде айтқан ғой: «Қазақстанның қызғалдағының 300-ден аса түрін шығарып саудалап, экономикамызды өркендетіп отырмыз» деп.

Түлкібастың тумасы Мархаббат Байғұт ағамыз әрдайым «бұл төбені сақтап қалуымыз керек. Қоршауымыз керек» деп келеді. Бұл Шұбайқызыл шоқысы – қазіргі таңда 60 гектарды аумақты алып жатқан жайылым. Осылай жайылым ретінде қала берсе, тозып кетеді. Содан осында өсетін грейг тұқымды қызғалдақтың бұл маңнан қаша беретіні де сөзсіз. Осыны ескерген облыс басшысы мұнда жыл сайын «Ақсу-Жабағылы алауы, Шұбайқызыл жалауы» атауымен қызғалдақ фестивалін өткізуді қолға алды. Келер жылдан бастап бұл шараның ауқымы кеңеймек.

Олжас Шынтаев, облыстық туризм және сыртқы байланыстар басқармасы басшысының м.а.:

– Шұбайқызыл алаңында жалпы халықтық фестиваль өткізу жоспарлануда. Оны Жамбыл облысы, Түркістан облысы және Шымкент қаласы үш өңір қосылып, үлкен шара жасамақшымыз. Зерттеушілер, ғалымдар, арнайы суретшілер келіп алдын ала дайындалып, грейг қызғалдағының ашылғанын күтіп, сонда фотосессиялар ұйымдастырылады. Түлкібас ауданының табиғаты экотуризмді, спорттық, экстрималдық, танымдық туризмді дамытуға өте қолайлы. Осыдан болар, аймаққа биылдың өзінде 13903 турист келген. Оның 673-і шетел азаматы. Түркібасы жерінен Ұлы Жібек жолын жалғап жатқан Батыс Еуропа-Батыс Қытай көлік магистралі өтеді.

Бұл да туристік әлеуетті жоғарылатуға мүмкіндік береді. Қазір жергілікті билік этнотуризмді қолға алу үшін бірнеше жобаны ойластырып қойыпты.

Асхат Жабағы, Түлкібас ауданы әкімінің орынбасары:

– Этнотуризмді дамыту бағытында жасылынып отырған дүние. Бұл жерде 5 киіз үй бар. Бұл бұрынғы салт-дәстүрімізді «Рухани жаңғыру» аясында заманауи қалыпқа келтіріліп, қысы-жазы жылыту жүйесі жүргізілген. Қасында 35 орынға арналған қонақ үй салынған.

Түлкібаста қызғалдақтың маңыздылығы ескеріліп, үлкен көшелерге ол жарықшам әрі сән ретінде қойылған. Тіпті Ақсу-Жабағылы қорығы эмблемасының негізі қызғалдақтан алынған. Ал Шымкент қаласындағы субұрқақ пен қызғалдақтың ең үлкен шыны мүсінінің орнатылуы да бұл өсімдікке деген оңтүстіктің сүйіспеншілік белгісі.

Авторлары: Нұрбек Байбосын, Нұрмахан Бекмұратов